responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن نویسنده : راغب اصفهانى، حسين بن محمد    جلد : 1  صفحه : 578

در آيه گويد: (أَحْمِلُ فَوْقَ رَأْسِي خُبْزاً- 36/ يوسف) (بر روى سرم نان حمل مى‌كنم).

خُبْزَة- چونه و خميرى كه در تنورهاى زمينى قرار مى‌دهند (نان كماج) الخَبْز- يعنى نان گرفتن و خريدن و تحصيل نان و اخْتَبَزْتَ‌: دستور پختن نان دادى.

خِبَازَة- كار نان پزى و نان پختن، واژه- خَبْز در باره راندن و حركت زياد، و به خاطر شباهتى كه ساربانان و شتر بانان سريع السّير در حركت، به نان پزى كه در پاى تنور مرتّبا مى‌جنبد و حركت مى‌كند دارند به صورت استعاره در باره آنها نيز بكار رفته است.

خبط

: الخَبْط، بيراهه رفتن در شب و زدن بى‌رويه، مثل دست و پا زدن شتر بر زمين و شاخ و برگ زدن درخت با عصا و چوبدستى.

مَخْبُوط و خَبْط- در معنى يكى است يعنى، زده شده مثل مضروب و ضرب.

سلطان‌ خَبُوط- بطور استعاره براى ظلم و ستم زمامدار و صاحب قدرت بكار مى‌رود.

اخْتِبَاط- يعنى بخشش و نيكى خواستن با إبرام و سختى، مثل مطالبه كردن چيزى با جور و ستم كه تشبيهى است از چوبدستى و عصا زدن بدرخت براى ريختن برگ.

خداى تعالى گويد: (يَتَخَبَّطُهُ‌ الشَّيْطانُ مِنَ الْمَسِ‌- 275/ بقره).

(آيه در باره برخاستن از گور ربا خواران است كه مى‌گويد كسانى كه ربا مى‌خورند از گور خويش بر نمى‌خيزند مگر مانند برخاستن ديوانه‌اى كه شيطان با دست و پاى خويش او را زده است كه تشبيهى است به ديوانگى و خبط دماغ، براى اينكه مى‌گفتند داد و ستد هم مانند رباست). و صحيح است كه آيه فوق تشبيهى از چوب زدن بدرخت يا نيكى خواستن و طلب بخشش و احسان باشد.

از پيامبر 6 روايت شده كه فرمود:

«اللّهمّ إنّى أعوذ بك أن‌ يَتَخَبَّطَنِي‌ الشَّيْطانُ مِنَ الْمَسِّ»[1].


[1] يعنى خدايا از شيطان زدگى و وساوس نفسانى به تو پناه مى‌برم كه اين سخن پيامبر6 توجيهى و تفسيرى از سوره( قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ مَلِكِ النَّاسِ، إِلهِ النَّاسِ، مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ، الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ، مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ‌) است و اين حديث و سوره النّاس خود تذكّرى است بهمه انسانهاى مؤمن كه از مراقبت و هوشيارى وسوسه‌هاى شيطانى و انسانى غفلت نورزند و مغرور نشوند.

نام کتاب : ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن نویسنده : راغب اصفهانى، حسين بن محمد    جلد : 1  صفحه : 578
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست