از حقيقت را در بر ندارد زيرا گفته او اگر اين نشانه و علامت يا مهر زدن بر دلهاى كفّار چيزى محسوس باشد بايستى صاحبان تشريح نيز آنها را درك كنند و آن اثرات محسوس را دريابند و اگر مهر زدن بر دلها امرى عقلانى و غير محسوس باشد پس آگاه شدن فرشتگان بر اعتقادات كافران بى‌نياز از استدلال است و به اثر حسّ نيازى نيست.

بعضى از دانشمندان گفته‌اند مهر زدن بر دل شهادت دادن خداى تعالى است بر اينكه او ايمان نمى‌آورد.

و آيه (الْيَوْمَ‌ نَخْتِمُ‌ عَلى‌ أَفْواهِهِمْ‌- 65/ يس) يعنى از سخن گفتن بازشان مى‌داريم.

و آيه (خاتَمَ‌ النَّبِيِّينَ‌[1]- 40/ احزاب) در وصف پيامبر 6 است زيرا او پيامبرى را ختم كرد يعنى با آمدنش آنرا به إتمام رسانيد.

و آيه (خِتامُهُ‌ مِسْكٌ‌- 26/ مطفّفين) گفته‌اند چيزى است كه با آن چيز ديگرى مهر مى‌شود و معنايش منقطع شدن و پايان آن است كه پايان دهنده نوشيدن چيزى است يعنى تتمّه و باقيمانده‌اش نيز در پاكى، و خوشبوئى همچون مشك و عبير است.

سخن كسيكه در معنى آيه (خِتامُهُ مِسْكٌ‌- 26/ مطفّفين) مى‌گويد: آن نوشيدنى با مشك و عبير ختم و مهر شده است صحيح نيست زيرا شربت و نوشيدنى‌

[1] ازهرى مى‌نويسد: الخاتم بالكسر الفاعل و بالفتح ما يوضع على الطّينة و الختام الذّى يختم على الكتاب، يعنى خاتم با كسره حرف( ت) اسم فاعل است يعنى پايان دهنده و با فتحه حرف( ت) چيزى است كه بر گل يا طبيعت چيزى مى‌زنند مهر را هم بر پايان كتاب مى‌زنند و چيزى است كه با آن مهر كنند.

رافعى در ذيل- طبع و ختم- مى‌نويسد: خاتم با كسره و فتحه حرف( ت) كه البتّه با كسره مشهورتر است همان چيزى است كه پايان مى‌دهد و با آن چيزى پايان مى‌پذيرد، براى سكّه زدن واژه- طبع- بكار مى‌رود، و مى‌گويند: طبعت الدّراهم- يعنى پولها و درهم‌ها را سكّه زدم.

ابن سيده هم مى‌نويسد: خاتم القوم آخرهم و خاتم النّبيّين اى آخرهم يعنى ختم كننده هر ملّتى آخر آن ملّت است و ختم كننده پيامبران آخر ايشان كه با فتحه حرف( ت) نيز خوانده شده و در يك معنى است، ولى قرائت مشهور با كسره حرف( ت) است.

( مصباح المنير- تهذيب اللّغه- المحكم- 5/ 96).