روايت شده است كه‌

«كان النّبىّ صلّى اللّه عليه و سلّم يخصف نعله».

يعنى: پيامبر 6 خود بدست خويش كفشش را مى‌دوخت و ميخ بر آن مى‌كوفت.

خَصَفْتُ‌ الْخَصْفَةَ- برگها را بهم بافتم.

أَخْصَف‌ و خَصِيف‌- طعام و غذاى دو رنگ و حقيقتش اينست، كه مقدارى شير روى خرما ريخته شود و غذا را دو رنگ كند.

خصم‌

: الْخَصْمُ‌ مصدر است، خَصَمْتُهُ‌ يعنى با او به خصومت و نزاع برخاستم.

فعل آن- خَاصَمْتُهُ‌ و خَصَمْتُهُ‌ و مُخَاصَمَةً و خِصَاماً- است.

خداى تعالى گويد: وَ هُوَ أَلَدُّ الْخِصامِ‌- 204/ بقره) و هُوَ فِي الْخِصامِ غَيْرُ مُبِينٍ‌- 18/ زخرف) (يعنى دشمنى پنهانى).

سپس بطرف مخاصمت و دعوا خَصْم‌ گفته‌اند كه در جمع و مفرد هر دو بكار مى‌رود و شايد تثنيه آنهم بصورت‌ خَصْمَانِ‌ بكار رود.

اصل- مُخَاصَمَة- اينستكه طرفين دعوا با يكديگر گلاويز شوند، و هر كدام از طرفين گوشه بار و كيسه و متاع ديگرى را بگيرد و بكشد.

روايت شده كه‌

«نسيته فى‌ خُصْم‌ فراشى».

يعنى: آنرا در گوشه زير اندازم بجاى گذاشتم و فراموش كردم، جمع- خَصْم‌- خُصُوم‌ و أَخْصَام‌ است.

خداى تعالى گويد: خَصْمانِ‌ اخْتَصَمُوا- 19/ حج) يعنى آن دو گروه كه نزاع كردند و از اين روى، اخْتَصَمُوا- را بصورت جمع بيان كرده فرمود: لا تَخْتَصِمُوا- 28/ ق) و وَ هُمْ فِيها يَخْتَصِمُونَ‌- 26/ شعراء).

خَصِيم‌- كسيكه زياد مخاصمة مى‌كند و در آيه فرمود: فَإِذا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ‌- 4/ نحل).

خَصِم‌- هم كسى است كه كارش و ويژگيش خصومت است و فرمود: قَوْمٌ‌ خَصِمُونَ‌- 58/ زخرف) (آيه در باره فرعونيان است كه در پرستش فرعون متعصّب بودند و در اثر فسق همواره با پيامبرانى چون حضرت موسى و عيسى (ع) خصومت مى‌ورزيدند كه در آيه قبلش فرمود: كانُوا قَوْماً فاسِقِينَ‌- 54/ زخرف)-