وسيله و سبب هم دو گونه است:

اوّل- سببى كه فعلش و كارش ممنوعيّت دارد مثل خوردن مسكرات و خطائى كه در اثر خوردن آن از او سر مى‌زند و بوجود مى‌آيد كه نتيجه خطا و گناه از او دور نمى‌شود.

دوّم- سببى كه فعلش و كارش ممنوعيّت نداشته مثل تير انداختن بسوى شكار.

خداى تعالى فرمايد: وَ لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ فِيما أَخْطَأْتُمْ بِهِ وَ لكِنْ ما تَعَمَّدَتْ قُلُوبُكُمْ‌- 5/ احزاب).

يعنى: (براى شما در آنچه كه بخطا انجام دهيد گناهى نيست مگر آنچه را كه دلهاتان قصد و عمد كند و نيّت خطا كارى داشته باشد).

و آيه‌ وَ مَنْ يَكْسِبْ خَطِيئَةً أَوْ إِثْماً- 112/ نساء) خطيئة در اينجا همان چيزى است كه از روى قصد و عمد به آن كار رسيده باشد.

خداى تعالى گويد: وَ لا تَزِدِ الظَّالِمِينَ إِلَّا ضَلالًا- 24/ نوح) و مِمَّا خَطِيئاتِهِمْ‌- 25/ نوح).

و إِنَّا نَطْمَعُ أَنْ يَغْفِرَ لَنا رَبُّنا خَطايانا- 51/ شعراء).

و وَ لْنَحْمِلْ خَطاياكُمْ‌- 12/ عنكبوت).

و وَ ما هُمْ بِحامِلِينَ مِنْ خَطاياهُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ- 12/ عنكبوت).

و وَ الَّذِي أَطْمَعُ أَنْ يَغْفِرَ لِي خَطِيئَتِي يَوْمَ الدِّينِ‌- 82/ شعراء) جمع آن خطيئات و خطايا- است.

در اين آيه كه خداى تعالى گويد: نَغْفِرْ لَكُمْ خَطاياكُمْ‌- 58/ بقره) اين خطائى است كه با قصد انجام شده و- خَاطِي‌- همان گناهكار عمدى است كه قصد گناه كردن داشته، و بر اين اساس است آيه:

وَ لا طَعامٌ إِلَّا مِنْ غِسْلِينٍ لا يَأْكُلُهُ إِلَّا الْخاطِؤُنَ‌- 37/ حاقّه).

(اين آيه فرجام و سرنوشت همان كسى است كه خداوند مى‌گويد: به معاد ناباور بود و مسكينان بى‌توجّه، لذا خورشش در دوزخ همانهاست كه در دنيا به‌