(خطاب بابليس است كه خداوند فرمود از آسمانها با خوارى دور باش و خارج شو).

و فرمود: فَتُلْقى‌ فِي جَهَنَّمَ مَلُوماً مَدْحُوراً- 39/ اسراء) و يُقْذَفُونَ مِنْ كُلِّ جانِبٍ دُحُوراً- 9/ صافّات).

يعنى: (از هر سوى با خوارى طرد مى‌شوند).

دحض‌

: دَحَضَ‌ (پوچ و باطل شد)، خداى تعالى گويد: حُجَّتُهُمْ‌ داحِضَةٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ‌- 6/ شورى).

يعنى: (دليلشان در پيشگاه پروردگارشان باطل و زوال پذير است).

مى‌گويند: أَدْحَضْتُ‌ فلانا فى حجته‌ فَدَحَضَ‌- دليل و برهانش را باطل كردم و بيهوده شد.

خداى تعالى گويد: وَ يُجادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْباطِلِ‌ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَ‌- 56/ كهف).

(يعنى: كافران به كژى و دروغ پيكار و مجادله مى‌كنند تا راه باطل خود و ستيزه باطل خود را حقّ جلوه دهند و حقّ را دور كنند).

أَدْحَضْتُ‌ حجّته‌ فَدَحَضَتْ‌- كه اصلش از عبارت دحض الرّجل يعنى كاويدن و كندن با پا و لغزيدن پاست، گرفته شده و معنى عبارت (يعنى- حجتش را باطل كردم و چنان شد) كه در وصف مناظره و سخن گفتن رو در روى گفته مى‌شود، مثل عبارت:

نظرا يزيل مواقع الأقدام- (مناظره‌اى كه پافشاريهاى نظرى، و موقعيّت‌هاى كلامى را سست مى‌كند و از بين مى‌برد).

دَحَضَتِ‌ الشّمس- كه براى دور شدن و افول خورشيد، بطور استعاره گفته مى‌شود از همان معنى است.

دحو

: خداى تعالى گويد: وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِكَ‌ دَحاها[1]- 30/ نازعات). يعنى: و بعد از

[1] عبارت راغب ; در تفسير- دحو- چنين است- دحاها اى أزالها عن مقرّها- و تفسير مطابق با واقع است ولى اكثر مفسّرين- دحو را گستردن و پهن كردن تفسير نموده‌اند و حال اينكه جابجائى و حركت زمين كه قرآن آنرا با واژه- مهد- بيان كرده بهترين تفسير- دحاها است كه زمين. همچون گاهواره حركت و رفت و برگشت دارد. أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهاداً- 6/ نباء) آيا زمين را از نظر كمّى و كيفى و بهره دهى همانند گاهواره قرار نداديم، و مى‌بينيم كه انسانها بر روى زمين همچون كودكان در مهد استراحت مى‌كنند، بهره‌مند مى‌شوند و رشد مى‌كنند، چقدر تشبيه واقعى و ادبى شكوهمنديست، زيرا در حركت گاهواره‌اى است كه طفل مى‌خوابد و لذا در ماشين و هر چيز كه متحرّك است حالت خواب و استراحت بانسانها دست مى‌دهد چه تعبيرى و تشبيهى رساتر و نيكوتر از گاهواره براى زمين مى‌توان بيان كرد جز در كلام خدا.

آيه دوّم هم كه راغب شاهد مثال آورده است باز توجّه او بحركت، و جابجا شدن زمين است زيرا- رجفه- يعنى حركت سخت و مرجفون- همانهائى هستند كه با اخبار ناروا و شايعات مردم را مضطرب و بحركت در مى‌آورند.