خواران.

گفته مى‌شود- أَدْخَرْتُهُ‌ فَدَخَرَ- يعنى خوارش كردم و ذليل شد و بر اين اساس، خداى تعالى گويد:

إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِينَ‌- 60/ غافر). يعنى:

(مستكبرين و گردنكشان از پرستش خدا بزودى با ذلّت و خوارى بجهنّم در آيند).

امّا- يدّخر- كه اصلش- يدتخر- است از اين باب نيست.

دخل‌

: الدُّخُول‌، نقطه مقابل- خروج- است كه در زمان و مكان و كارها بكار مى‌رود مثل دخل مكان كذا- خداى تعالى گويد:

و ادْخُلُوا هذِهِ الْقَرْيَةَ- 58/ بقره).

و ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ‌- 32/ نمل).

و ادْخُلُوا أَبْوابَ جَهَنَّمَ خالِدِينَ فِيها- 27/ زمر).

و وَ يُدْخِلُهُمْ‌ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ- 22/ مجادله).

و يُدْخِلُ‌ مَنْ يَشاءُ فِي رَحْمَتِهِ‌- 8/ شورى).

و وَ قُلْ رَبِ‌ أَدْخِلْنِي‌ مُدْخَلَ‌ صِدْقٍ‌- 80/ اسراء).

پس مدخل- (جاى در آمدن) از- دخل، يدخل- و مدخل (جاى وارد كردن) از- أدخل- يدخل- است.

و آيات: لَيُدْخِلَنَّهُمْ مُدْخَلًا يَرْضَوْنَهُ‌- 59/ حج) و مُدْخَلًا كَرِيماً- 31/ نساء) با دو وجه خوانده شده:

1- ابو على فسوى مى‌گويد: كسى كه مَدخلا را با فتحه حرف (م) بخواند گوئى اشاره باين است كه آنها قصد رفتن آنجا را مى‌نمايند و اين گروه همانها هستند كه خداوند مى‌گويد:

الَّذِينَ يُحْشَرُونَ عَلى‌ وُجُوهِهِمْ إِلى‌ جَهَنَّمَ‌- 34/ فرقان).

يعنى: (كسانى كه دستجمعى بر رويها و چهره‌يشان بسوى جهنّم محشور مى‌شوند) و همينطور آيه: إِذِ الْأَغْلالُ فِي أَعْناقِهِمْ وَ السَّلاسِلُ‌[1]- 71/ غافر).

[1] اشاره به كسانى است كه خداوند در باره ايشان مى‌فرمايد: آيا كسانى را كه با آيات خدا در. ستيزند مى‌بينى كه چسان با گردنكشى روى از حقّ بر مى‌تابند اينان كسانى هستند كه- كَذَّبُوا بِالْكِتابِ وَ بِما أَرْسَلْنا بِهِ رُسُلَنا فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ‌- 70/ غافر قرآن و كتب پيامبران پيشين را دروغ پنداشتند بزودى خواهند دانست كه چگونه فرجامى دارند.

آنگاه كه ناگهان بر گردنهاى مستكبرانه‌شان غل و زنجيرها خواهد بود و بسوى فرجام ناهنجارشان كه آبى و آتشى سوزان است كشانده مى‌شوند و بدوزخ در افتند سپس بايشان مى‌گويند: معبودان و بت‌هاتان كه مى‌پرستيد كجا هستند، مى‌گويند همه نابود شدند- قالُوا ضَلُّوا عَنَّا.

بگفته مولوى: