واژه- تَدارُك‌- بيشتر در فريادرسى و يارى خواستن و نعمت است مثل:

آيه‌ لَوْ لا أَنْ‌ تَدارَكَهُ‌ نِعْمَةٌ مِنْ رَبِّهِ‌- 49/ قلم) (اگر نه اين بود كه نعمت خداى باو رسيد).

و آيه‌ حَتَّى إِذَا ادَّارَكُوا فِيها جَمِيعاً- 38/ اعراف) يعنى (هر يكى بديگرى، و همه بهم پيوسته‌اند).

و بَلِ ادَّارَكَ عِلْمُهُمْ فِي الْآخِرَةِ- 66/ نمل) يعنى: مگر علمشان در باره آخرت كامل است و بآن رسيده است.

(درك- بباب افتعال كه مى‌رود حرف (ت) افتعال به حرف (د) تبديل و در آن ادغام شده و بصورت- ادّراك- در مى‌آيد).

مثل آيه‌ حَتَّى إِذَا ادَّارَكُوا- 38/ اعراف) و از همين وزن آيه‌ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ‌- 38/ توبه) و اطَّيَّرْنا بِكَ‌- 47/ نمل). كه آيه اوّل- بل أدراك علمهم فى الآخرة- هم خوانده شده.

حسن، گفته است معنايش اين است كه امر آخرت را نفهميدند، و نسبت بآن- جهل- داشتند حقيقتش اينست كه علم و آگاهيشان نسبت بدرك و فهم آخرت بانتها رسيد و آن را نفهميدند.

و نيز گفته‌اند: معنيش اينست كه در آخرت علمشان آنرا درك خواهد كرد يعنى زمانى كه آن را در آخرت يافتند و رسيدند، زيرا هر چه ما در دنيا نسبت بآن گمان مى‌بريم در آخرت يقينى مى‌شود و بيقين مى‌رسد.

درهم‌

: دِرْهَم‌[1] واحد پول نقره، خداى تعالى گفت: وَ شَرَوْهُ بِثَمَنٍ بَخْسٍ‌ دَراهِمَ‌ مَعْدُودَةٍ

[1] درهم يكى از پولهاى نقره‌اى رايج ميان مسلمانان بوده كه در ايران سكّه مى‌زدند خصوصا در نيشابور كه معروف بوده هر ده درهم هفت مثقال وزن داشته امّا- دينار- در روم مسكوك مى‌شد.

دينار از طلا است، در يك سمت درهمها صورت ملكى بود كه در زير تختش جمله فارسى( پاك بخور) نوشته شده است.

عزّ الدّوله ديلمى و برادرانش نخستين كسانى بودند كه نامشان با خلفاء بر سكّه‌هاى درهم و دينار نوشته مى‌شد و از سال 334 هجرى به بعد بقيّه زمامداران ايران از آنها پيروى مى‌كردند.

( رسائل/ جاحظ 2/ 279- فتوح البلدان/ بلاذرى 371- صبح الاعشى/ قلقشندى 1/ 416).