فرق نمى‌كند كه كسى اين عمل يعنى دلالت بر چيزى را منظور و هدف قرار دهد يا قرار ندهد مثل اينكه حركت انسانى را مى‌بيند و مى‌داند كه او زنده است.

خداى تعالى گويد: ما دَلَّهُمْ‌ عَلى‌ مَوْتِهِ إِلَّا دَابَّةُ الْأَرْضِ‌- 14/ سباء).

(در باره تكيه دادن حضرت سليمان به عصاى خويش است كه بعد از مدّتى موريانه (دابة الأرض) آن عصا را خورد و سليمان بزمين افتاد كه فهميدند وفات كرده است اين رويداد دلالتى است كه قصد موريانه نبوده است ولى رخ داده و واقع شده).

دَلَالَة- مصدر است مثل- كناية و أمارة.

الدَّالُ‌- كسى يا چيزى است كه از او دلالت حاصل مى‌شود و بدست مى‌آيد.

الدَّلِيل‌- صيغه مبالغه است مثل- عليم و قدير- از- عالم و قادر سپس الدّالّ و الدّليل- هر دو دلالت ناميده شده‌اند مثل ناميدن چيزى بمصدر آن چيزى (مثل بجاى عادل- در ادبيات گاهى به عدل و بجاى عالم علم و بجاى عاقل، عقل بكار برده‌اند يعنى او خود همه- عدل، علم و عقل است).

دلو

: دَلَوْتُ‌ الدَّلْوَ- آوند و دلو را در چاه رها كردم.

أَدْلَيْتُهَا- فرستادم، نيز هست، نظر دوّم از ابو منصور در كتاب (الشامل) است.

خداى تعالى گويد: فَأَدْلى‌ دَلْوَهُ‌- 29/ يوسف).

واژه- دَلْو- بطور استعاره براى رسيدن به چيزى نيز بكار رفته است شاعر گويد:

(رزق و روزى آن نيست كه بسرعت و شتاب بخواهى ولى وسيله تلاش و

[1] زمخشرى گويد: الق دلوك فى الدلاء- تشويقى است بر اكتساب و بدست آوردن رزق.

مى‌گويد رزق و روزى با آرزو نيست ولى با اكتساب آن و تلاش در راه آن است( اساس البلاغه 281).