تَدَاوَلَ القوم
كذا- يعنى آنرا بخاطر دست بدست گشتن مىگرفتند.
دَاوَلَ اللّه كذا بينهم- خداوند در ميانشان دست
به دست گردانيد.
خداى تعالى گويد: وَ تِلْكَ الْأَيَّامُ نُداوِلُها بَيْنَ النَّاسِ[1] 140/ آل عمران).
الدُّؤْلُولُ- مصيبت بزرگ كه جمعش- الدَّآلِيل و
الدُّؤُلَاتُ است.
دوم
: اصل دَوَام،
سكون و آرامش است.
دَامَ الماء- آب ساكن شد و از جريان ايستاد،
از بول كردن در آب ساكن نهى شده است[2].
أَدَمْتُ القدر و دَوَّمْتُهَا- جوشش محتواى ديك را با
ريختن آب در آن از غليان انداختم.
دَامَ الشّيئ- وقتى است كه زمان بر چيزى
مىگذرد.
خداى تعالى گويد: وَ كُنْتُ عَلَيْهِمْ
شَهِيداً ما دُمْتُ فِيهِمْ-
117/ مائده).
و إِلَّا ما دُمْتَ عَلَيْهِ قائِماً-
15/ آل عمران).
و لَنْ نَدْخُلَها أَبَداً ما
دامُوا فِيها- 24/ مائده).
[1] يعنى بهرههاى حيات را در ميانشان مىگردانيم كه گاهى براى
اينها و زمانى براى آنها باشد و تمام آيه چنين است وَ لا تَهِنُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ
كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ إِنْ يَمْسَسْكُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِثْلُهُ،
وَ تِلْكَ الْأَيَّامُ نُداوِلُها بَيْنَ النَّاسِ وَ لِيَعْلَمَ اللَّهُ
الَّذِينَ آمَنُوا وَ يَتَّخِذَ مِنْكُمْ شُهَداءَ وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ
الظَّالِمِينَ- 140 و
139/ آل عمران) آيه مربوط بجنگ احد است كه گروهى از مسلمين بخاطر نافرمانى از
تاكتيكهاى جنگى پيامبر6 شكست موضعى خوردند و براى ترغيب آنان به تعقيب كفّار
نازل شده است، دستورى عمومى و هميشگى است زيرا با رسيدن خبر تعقيب مسلمين، كفّار
از حمله مجدد مرعوب شدند و گريختند. مىفرمايد: سست و محزون نشويد شما اگر مؤمن
باشيد بخاطر ايمانتان برتريد اگر جراحتى بر داشتيد و زيانى ديديد دشمنان شما هم
مثل شما مجروح و زيان ديدهاند بدانيد كه حوادث روزگار همواره بر يك منوال نيست
آنرا دست بدست مىگردانيم. رويدادهاى تلخ براى اينست كه صابرين و مؤمنين حقيقى از
مدّعيان دروغين كه اظهار ايمان مىكنند باز شناخته و شما آهن آبديده شويد و از شما
كسانى شاهد و شهيد بر آنها باشد و خداوند كفّار و ستمگران را دوست نمىدارد.
[2] حديث فوق كه يكى از عاليترين دستورات بهداشتى و تربيتى است
چنين است« لا يبولنّ احدكم فى الماء الدّائم» كه با حرف( ن) تأكيد براى اهميّت آن
بيان شده يعنى نبايستى هيچيك از شما در آب ساكن بول كند اين حديث در اكثر تفاسير و
لغت نامهها ذكر شده.