«مسعر بن مهلهل مى‌گويد: در هواى آنجا گزنده‌هاى موذى نيست و در خاكش مردگان زود نمى‌پوسند و- ذلك بموضع مخصوص و هو مدفن المصلّى لا جميع ارضها ... اين وضع در محلّ مخصوص مصلّا است نه در همه خاك آنجا، سيصد و شصت قريه در اصفهان وجود دارد، از آنجا علماء و پيشوايان بسيارى برخاسته است كه در هر فنى از علوم استاد بوده‌اند كه در هيچ شهرى چنين نيست».

عمر و حيات اهلش طولانى است، براى شنيدن احاديث علاقه وافرى دارند، دانشمندان معروف آنجا از زيادى به حساب در نمى‌آيند از آن جمله- ابو نعيم اصفهانى- است» (معجم البلدان/ ياقوت- 1/ 209).

«اصفهان مركز مهمّ صنعتى و تجارى است و مردمانش بر تيمور لنگ شوريدند و مورد خشونت و غارت او واقع شدند، زيباترين بناهاى دينى عالم در آنجا واقعست، افغانها و روسها در سالهاى 1723 و 916 ميلادى بر آنجا تاختند، شهر اصفهان با داشتن معادن سنگهاى قيمتى و صنايع در جهان مشهور است» (الموسوعة العربية الميسرة/ محمّد شفيق غربال ص 168).

«خاقانى شاعر قرن ششم در هشتاد و يك بيت اصفهان را ستوده است، پس از پايتخت شدن كه جمعيّت آنجا بسيار فزونى گرفت و بناهاى تاريخ صفويه در آنجا احداث شد و در قرن هفدهم ميلادى حدّ اقل بيش از نيم ميليون جمعيّت داشت، آنجا را در مثلى فارس- اصفهان نصف جهان- گفته‌اند». (دايرة المعارف الاسلامية- 1/ 261).

دانشمندان مشهور اصفهان قبل از راغب و موقعيّت تاريخى آنجا

شهر اصفهان با چنان آب و هوا و موقعيّت علمى صنعتى متأسّفانه همواره مردمانش در گذشته دستخوش ستيزه مذاهب مختلف بوده‌اند استعداد كار و فعّاليت آنها در فنون و علوم مختلف خود عواملى براى رشد انديشه‌ها است، از