چاپ رسيده و چنين مىنمايد كه تحرير مختصر از اختلاف الفقهاى كبيرى
باشد كه ابن نديم از آن سخن گفته است. مؤلف كه خود به مكتب اصحاب حديث گرايش دارد،
نظريات سفيان ثورى را بر ديگر فقيهان مقدم داشته است؛
2. الاختلاف و الائتلاف، تأليف ابو مضر عالم معتزلى در نيمۀ
دوم سده 3 قمرى. وى به دور از انتظار در اين اثر خود، آراى فقيهان اصحاب حديث چون
اسحاق بن راهويه و احمد بن حنبل را در كنار آراى ديگر فقيهان قرار داد و همين امر
اعتراض ابو على جبايى را برانگيخت؛
3. اختلاف الفقهاء، اثر زكريا بن يحيى ساجى، فقيهى از اصحاب حديث
كه به شافعى گرايش خاص داشت و در كتاب خود نظريات او را بر ديگر فقيهان مقدم ساخت.
ساجى خود اين كتاب را در يك مجلد اختصار كرده، و نسخهاى از اين اختصار در دست
سبكى بوده است. اختلاف الفقهاء ساجى نزد فقيهان امامى مكتب بغداد در سدۀ 5
قمرى مورد توجه بوده است؛
4. اختلاف الفقهاء، تأليف محمد بن جرير طبرى پايهگذار فقه جريرى.
او در كتاب خود اغلب قول مالك را بر ديگر فقيهان مقدم داشته است. از اين كتاب تنها
بخشهايى به صورت خطى محدود بر جاى مانده كه كرن در مقالهاى با عنوان «اختلاف
الفقهاى طبرى» به بررسى آنها پرداخته است؛
5. الاشراف فى اختلاف العلماء، اثر ابو بكر ابن منذر نيشابورى كه
بايد او را فقيهى مستقل، اما نزديك به مذهب شافعى به شمار آورد. اهميت ويژهاى كه
براى آراى ابوثور در برگ برگ الاشراف ديده مىشود، شايان توجه است. بخشهاى بر جاى
مانده از اين كتاب در ابواب معاملات و حدود، به كوشش محمد بن نجيب سراجالدين در
قطر در دو مجلد به چاپ رسيده است.
همچنين قطعهاى مربوط به مباحث عبادات را سيوطى در رسالۀ
«نور اللمعة» نقل كرده است. وسعت رواج اين كتاب علاوه بر مذاهب گوناگون اهل سنت،
محافل اباضى عمان و شمال افريقا را هم در برمىگرفته است.
ابوسعيد كدمى از فقيهان اباضى عمان بر الاشراف، زياداتى نوشته است؛
6. اختلاف الفقهاء، تأليف ابو جعفر طحاوى، فقيه نامدار حنفى. طحاوى
در اين اثر به اختلاف ميان 3 مذهب حنفى، مالكى و شافعى بهطور گسترده، و به نظريات
ديگر فقيهان كهن در سطحى محدودتر پرداخته، و به طبع آراى حنفيان را بر ديگران مقدم
داشته است. در اين اثر پس از مذاهب سهگانه، به آراى سفيان ثورى توجه ويژهاى ديده
مىشود. بررسى اختلافات داخلى در مذهب حنفى نيز در اين كتاب به تفصيل آمده است.
جلد نخست اين كتاب به كوشش محمد صغير حسن معصومى در اسلامآباد
پاكستان به چاپ رسيده است.
ابو بكر جصّاص رازى، اختصارى از اين كتاب فراهم آورده كه بخشهايى
از آن به صورت نسخههاى خطى باقى است. عالمان امامى بغداد به اختلاف الفقهاء طحاوى
توجه داشتهاند و اين اثر يكى از منابع اساسى سيد مرتضى در الانتصار بوده است؛
7. مختلف الرواية، اثر ابو الليث سمرقندى، فقيه حنفى ماوراءالنهر،
در باب اختلافات فقهى ميان ابو حنيفه، مالك و شافعى. نسخههاى شايع كتاب از سوى
علاء الدين سمرقندى تحريرى دوباره است، اما نسخۀ بدون تحرير