اين اثر را بايد از نخستين گامهاى مالكيان در تدوين اختلاف الفقها
شمرد كه به پيروى از آن چند تن از شاگردان ابهرى چون شاگرد خاص او ابوسعيد قزوينى
در الالحاف فى مسائل الخلاف، ابو القاسم ابن جلاب در مسائل الخلاف و ابو تمام على
بن محمد بصرى در مختصر فى الخلاف در اين باره قلم زدهاند؛
9. عيون الادلة فى مسائل الخلاف بين فقهاء الامصار، اثر ابو الحسن
ابن قصار بغدادى مالكى از شاگردان ابهرى. ابو اسحاق شيرازى آن را بهترين تأليف
مالكيان در اختلاف الفقها دانسته است. از اين اثر نسخهاى خطى در جامع قرويين فاس
نگهدارى مىشود؛
10. الاشراف، در مسائل خلاف از قاضى عبدالوهاب بن على مالكى كه از
آثار متداول مالكيان در اين رشته بوده است. گزارش شده كه اين كتاب در مطبعة
الاداره در تونس به چاپ رسيده است؛
11. تأسيس النظر فى الخلافات الفقهية، تأليف ابو زيد دبوسى از
فقيهان حنفى ماوراء النهر كه در قاهره به چاپ رسيده است؛
12. مسائل الخلاف، اثر سيد مرتضى على بن حسين موسوى، عالم شهير
امامى در بغداد. مؤلف در كتاب ديگرش الانتصار، بارها بدان ارجاع كرده، و طوسى در
الفهرست يادآور شده كه اين كتاب به پايان نرسيده بوده است. علاوه بر اين اثر يافت
نشده، اطلاعات وسيعى در باب اختلاف الفقها، در الانتصار سيد مرتضى آمده است؛
13. اختلاف الفقهاء الخمسة، تأليف ابو محمد ابن حزم اندلسى،
احياكننده مذهب فقهى ظاهرى. به گفتۀ ذهبى او در اين كتاب اختلاف آراى داوود
اصفهانى پيشواى ظاهريه با فقيهان چهارگانه را بررسى كرده است. علاوه بر اين اثر
يافت نشده، مجموعة المحلى از ابن حزم، خود يك منبع مهم در فقه مقايسهاى است، 14.
الخلاف، اثر محمد بن حسن طوسى شيخ طايفۀ اماميه. او در اين كتاب ديدگاه
اماميه را مقدم ساخته، و سپس در مقام مقايسه به بيان آراى صحابه، تابعين و فقيهان
ديگر از مذاهب مشهور و نامشهور پرداخته است.
در پارهاى مسائل، مقايسۀ دوگانۀ مذهب اماميه با
شافعيه ديده مىشود و در مسائلى به اختلافهاى داخلى اماميه نيز اشاره شده است.
اختلافهاى داخلى شافعيه در سطحى گسترده و از آن حنفيه و مالكيه در سطحى محدودتر
ديده مىشود. الخلاف طوسى در عين حال يك كتاب فقه استدلالى است و در هر مسئله،
ادلۀ مورد استناد مذاهب نيز بررسى شدهاند. از عالمان اماميه، فضل بن حسن
طبرسى در المؤتلف من المختلف و مفلح بن حسن صيمرى در تلخيص الخلاف اختصارى از آن فراهم
آوردهاند؛
15. حلية العلماء، تأليف ابو بكر قفال چاچى از عالمان شافعى. وى در
اين اثر تفصيلى، آراى صحابه و تابعين و فقيهان نامشهور را در كنار مذاهب چهارگانه
مقايسه كرده، و گاه به نظريات شيعه و ظاهريه نيز عنايت داشته است. همچنين وى از
اختلافهاى داخلى شافعيه و در سطحى محدودتر حنفيه نيز ياد كرده است. مجلداتى از
اين كتاب به كوشش ياسين احمد ابراهيم درادكه در بيروت به چاپ رسيد و پس از سالى
چند به همراه ديگر اجزاى باقىمانده، به كوشش همو در 7 مجلد در عمان، منتشر شد؛