روايات صحيحهاى از
زراره و محمد بن مسلم نقل شده كه آن دو از تفسير آيۀ: (إِنَّمَا اَلصَّدَقٰاتُ لِلْفُقَرٰاءِ وَ اَلْمَسٰاكِينِ وَ اَلْعٰامِلِينَ عَلَيْهٰا وَ اَلْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِي اَلرِّقٰابِ وَ اَلْغٰارِمِينَ وَ فِي سَبِيلِ اَللّٰهِ وَ اِبْنِ اَلسَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اَللّٰهِ وَ اَللّٰهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ)(11) يعنى:
صدقات (زكوات) مال نيازمندان، مستمندان، و مامورين گردآورى و نگهدارى زكوه و افرادى
كه دلهايشان جلب به اسلام شود و آزاد كردن بردگان و بدهكاران و هر كار خير در راه
خدا و در راه ماندگان فريضهاى است از جانب خداوند و خداوند دانا و حكيم است.
از امام صادق عليه
السلام پرسش شد: آيا به مسلمانان فقير كه شيعه نيستند، زكات داده مىشود؟ آن حضرت
فرمود: امام به همۀ آنها زكات مىدهد، براى اينكه همه اطاعت و پيروى او را
پذيرفتهاند.
زراره مىگويد: به
آن حضرت عرض كردم: اگر چه آنان عارف به حق (شيعه) نباشند؟
آن حضرت فرمود:
بلى.
اگر امام بخواهد
فقط به طرفداران حق زكات بدهد، چهبسا محل و موردى براى زكات پيدا نشود، اما بايد
به كسانى كه اهل حق نيستند، ولى نيازمندند، زكات بپردازد، تا آنان به دين رغبت
پيدا بكند و اطاعت از امام پايدار بماند.
خمس و انفاق نيز
مال امام و در اختيار امام است؛ البته به عنوان مقام امامت و رهبرى جامعه اسلامى.
اميرالمؤمنين عليهالسلام
هنگامىكه مسائل اقتصادى جامعه را بر اساس آيات قرآن به پنج دسته تقسيم كرد:
و اما آنچه مربوط
به حكومت است، بر اساس گفتار خداوند تعالى است، كه مىفرمايد: بدانيد آنچه درآمد
به دست آورديد، خمس آن براى خداست. (12)
و به او سفارش مىكنم
با مردم تندخو نباشد، و به آنها دروغ نگويد، و با مردم به جهت اينكه بر آنها حكومت
دارد، بىاعتنايى نكند، چه اينكه مردم برادران دينى، و يارى دهندگان در استخراج
حقوق الهىاند.
بدان! براى تو در
اين زكاتى كه جمع مىكنى سهمى معين، و حقى روشن است، و شريكانى از مستمندان و
ضعيفان دارى، همانگونه كه ما حق تو را مىدهيم، تو هم بايد نسبت به حقوق آنان
وفادار باشى، اگر چنين نكنى، در روز رستاخيز بيش از همه دشمن دارى، و واى بركسى كه
در پيشگاه خدا، فقرا و مساكين، و درخواست كنندگان و آنان كه از حقشان محرومند، و
بدهكاران و ورشكستگان و در راه ماندگان، دشمن او باشند و از او شكايت كنند.
كسىكه امانت الهى
را خوار شمارد، و دست به خيانت آلوده كند، و خود و دين خود را پاك نسازد، درهاى
خوارى را در دنيا به روى خود گشوده، و در قيامت خوارتر و رسواتر خواهد بود و
همانا! بزرگترين خيانت! خيانت به ملت، و رسواترين دغلكارى، دغلبازى با امامان
است، با درود.
از وظايف حكومت
اسلامى، جمعآورى مالياتهاى اسلامى و توزيع عادلانۀ آنها بين نيازمندان
جامعه است.
يكى ديگر از وظايف
حكومت اسلامى در اجراى شريعت، اقامۀ مناسك حج است، اگر مسلمانان در اين