امام باقر عليه
السلام نيز فرمود: ان الامر بالمعروف و النهى عن المنكر سبيل
الانبياء و منهاجالصالحين فريضه عظيمه بها تقام الفرائض و تامن المذاهب و تحل
المكاسب و ترد المظالم و تعمر الارض و ينتصف من الاعداء و يستقيم الامر.... (29)
يعنى: همانا امر به معروف و نهى از منكر، راه انبياء و طريقه صالحين است؛ فريضه
بزرگى كه با آن فرائض اقامه مىشود، و مذاهب (مشرب هاى گوناگون فكرى يا راهها و
محل رفت و آمد مردم) امنيت مىيابد و كسب و كار حلال مىشود، و حق ستمديدگان به
آنان بازگردانده مىشود، و زمين آباد مىگردد و از دشمنان انتقام گرفته مىشود و
امور به صلاح مىگرايد....
روشن است كه اين
روايت به نتايج مهم اين فريضه، كه اقامۀ فرائض در جامعه و رد مظالم و امنيت
راهها و آبادانى زمين و گرفتن حق ستمديدگان از ستمگران است، اشاره مىكند و اينگونه
امور جز با قدرت گسترده و سلطۀ حكومت حاصل نمىشود و بر حكومت اسلامى است كه
با تشكيل و تاسيس سازمان يا نهادى، به اين امر مهم بپردازد.
على عليهالسلام به
عنوان حاكم اسلامى، هر روز به بازار مىرفت و امر به معروف و نهى از منكر مىكرد،
امام باقر عليهالسلام فرمود: قال اميرالمؤمنين عليهالسلام عندكم بالكوفه
يغتدى كل يوم بكره من القصر فيطوف فى اسواق الكوفه سوقا سوقا و معه الدره على
عاتقه و كان لها طرفان، و كانت تسمى السبيبه فيقف على اهل كل سوق فينادى: يا معشر
التجار اتقوا الله. فاذا سمعوا صوته القوا ما بايديهم و ارعوا اليه بقلوبهم و
سمعوا باذانهم فيقول: قدموا استخاره، و تبركوا بالسهوله، و اقتربوا من المتباعين،
و تزينوا بالحلم، و تناهوا عن اليمين و جانبوا الكذب و تجافوا عن الظلم، و انصفوا
المظلومين، و لا تقربوا الربا، و اوفوا الكيل و الميزان و لا تبخسوا الناس اشيائهم
و لا تعثوا فىالارض مفسدين.
فيطوف فى جميع اسواق
الكوفه ثم يرجع فيقعد للناس. (30) يعنى: اميرالمؤمنين عليه السلام در
كوفه، پيش روى شما، هر روز صبح از مركز خلافت خود بيرون مىآمد و بازارهاى كوفه را
در حالى كه تازيانهاى همراه داشتند - كه دو سر داشت و به آن سبيبه مىگفتند -
بازار به بازار مىگشت و در مقابل بازاريان، مىايستاد و خطاب به آنان مىفرمود:
اى كاسبها! از خدا بترسيد.
تجار وقتى صداى آن
حضرت را مىشنيدند، هر چه در دست داشتند، به زمين گذاشته، از صميم قلب متوجه
فرمايشات حضرتش مىگشتند، كه مىفرمود: طلب خير را - بر همه چيز - مقدم داريد، با
سهل المعامله بودن و آسان گرفتن - در خريد و فروش به اموالتان - بركت دهيد و با
خريداران با مهربان و شفقت برخورد كنيد، (اخلاق) خود را با بردبارى زينت دهيد و از
قسم خوردن دورى بجوييد و از دروغگويى دور باشيد، از ظلم كنارهگيرى كنيد و با
ستمديدگان با عدل و انصاف برخورد كنيد، دور و بر ربا نگرديد و در اندازهگيرى و و
زن كردن كم نگذاريد و از مقدار آن كم نكنيد و اجناس مردم را بىارزش و حقير و كم
مقدار نسازيد و خود را از مفسدين، روى زمين قرار ندهيد.
حضرت على عليهالسلام
بدين نحو به تمام بازارها، يكى پس از ديگرى سر مىزدند و سپس برمىگشت و براى
رسيدگى به مراجعات مردم، آماده شده و در جايگاه خود مىنشست.