اطاعت از شريعت← اصل اطاعت از شريعت

اطراد

اطراد: شيوع كاربرد لفظ در افراد و مصاديق مختلف به يك اعتبار.

اطراد به اين معنا است كه كاربرد لفظ در معنايى به برخى افراد آن اختصاص ندارد بلكه در تمامى مصاديق آن به يك اعتبار صحيح است؛ مانند واژه رجل كه به اعتبار مرد بودن بر زيد، بكر و ديگر افراد اطلاق مى‌شود. (1)

اطراد از عناصر لازم براى شكل‌گيرى قاعده عرفى حقوق اساسى محسوب مى‌شود و اين عنصر يعنى همان گونه كه قاعده بايد نسبت به اشخاص عموميت داشته و به صورت رويه عمل شود، نسبت به موارد اجرايى و قلمروى عمل، قاعده نيز اطراد داشته و از ثبات و حالت مشابه برخوردار باشد. به نحوى كه عمل به آن حالت، استثنايى نداشته و عرف، آن را امرى استثنايى تلقى نكنند. (2)

منابع

1 - فرهنگ فقه 580/1؛ 2 - درآمدى بر فقه سياسى /

اعتزال← دار الحياد

اعراب← دارا لهجره

اعطاى امتياز

از عناصر اصلى در مباحث حقوق بين‌الملل و اصول حاكم در روابط دول به ويژه دول متخاصم، «اعطاى امتياز» است.

جنگ و ستيز بدون تحمل خسارت امكان‌پذير نيست. بى‌گمان اعطاى چند امتياز مى‌تواند از خسارت‌هاى به مراتب سنگين‌تر جلوگيرى كند. چنانكه در رفتار سياسى پيامبر (ص) به هنگام مذاكره با قريش در جريان صلح حديبيه اعمال چنين روش خردمندانه اى مشهود بوده و پيامبر (ص) با اعطاى چند امتياز مورد علاقۀ قريش و از آن جمله عدم استرداد مسلمانان فرارى از مدينه و لزوم استرداد افرادى كه از مكه به مدينه فرار مى‌كنند؛ توانست مهم‌ترين امتياز حياتى اسلام را كه تضمين امنيت براى دعوت اسلام بود، به دست آورد.

در دنياى معاصر در رابطۀ جهان اسلام با جهان غرب امتيازهايى وجود دارد كه برخى از آنها براى غرب و بخشى براى جهان اسلام حائز اهميت هستند و مى‌توان با اعطاى چند امتياز به خصم، امتيازهاى مهمتر و با ارزش ترى را به دست آورد. در حالى كه ستيزه‌جويى با خصم نه‌تنها خسارت‌هايى را براى جهان اسلام در بردارد، در مواردى دشمن را موفق به كسب امتيازهايى هم مى‌كند. سوء استفاده جهان استكبارى از حربه‌هايى مانند حقوق بشر و تروريسم بر عليه اسلام راستين كه با استكبار در حال ستيز است، مى‌تواند مثال مناسبى براى ناكامى سياست غرب ستيزى باشد.

حاميان انديشه سازش با چنين استدلالى از يك نكته چشم پوشيده‌اند كه اعطاى امتياز از سر تسليم با از دست دادن امتياز و تحمل خسارت از سر استقلال - و مقابله با دشمن بسى متفاوت است.

منبع