آن به‌طور كامل به اوضاع خارجى بستگى دارد و از اختيار و تصميم‌گيرى در سطح ملى بيرون است.

درآمدهاى ارزى حاصل از حجم بزرگ صادرات نفت، به‌طور معمول مقادير هنگفتى را به درآمدهاى دولت مى‌افزايد، اما بايد توجه داشت كه بخش عظيم اين درآمدهاى ارزى دوباره به خارج باز مى‌گردد و تبديل به مواد مصرفى مى‌شود يعنى دولت در جاى اول خود درجا مى‌زند.

رابطۀ علت و معلولى بين سياست تك محصولى و گرانى، تورم، كند شدن آهنگ توسعه، بى‌ثباتى توليد، مصرف زدگى، رانت خوارى، فساد اقتصادى و انواع آثار غير اقتصادى در عرصه سياست و فرهنگ عمومى را نمى‌توان انكار كرد.

سياست‌هاى استخراجى به جز مسئلۀ توليد و توسعه در كشورهاى تك محصولى (نفت) موجب مى‌شود كه دولت‌ها براى ماليات‌ها بهاى اندكى قائل شوند و نوعى بى‌عدالتى را در اخذ ماليات و توزيع امكانات عمومى متحمل شوند و صاحبان سرمايه و بخش خصوصى توليد، قسمت عمده درآمدهاى حاصل از استخراج نفت را كه در امكانات عمومى صرف مى‌شود به خود اختصاص دهند و در ازاى آن ماليات اندكى بپردازند.

اين مسئله نه‌تنها به درآمدهاى دولت لطمه وارد مى‌آورد، اصولا خلاف عدالت اجتماعى و بهره‌ورى مساوى آحاد ملت از امكانات عمومى به شمار مى‌آيد به هر حال اقتصاد تك محصولى را كه در كشور ما در حوزه نفت و در برخى از كشورهاى ديگر در محصولاتى چون نيشكر، قهوه، و چوب، مصداق مى‌يابد، بايد در رديف سياست‌هاى اقتصادى وابسته محسوب كرد.

منبع

فقه سياسى 175/4-174.

اقتصاد سياسى

اقتصاد سياسى عبارت است از علم به قوانين توليد و توزيع نعمات مادى در مراحل مختلف تكامل جامعه انسانى.

اقتصاد سياسى يك روش مطالعه علمى درباره پديده‌هاى اجتماعى - اقتصادى است. اين رهيافت بر وجود ارتباط ميان مؤلفه‌هاى سياسى و اقتصادى در شكل دادن به پديده‌هاى اجتماعى مبتنى است.

اصطلاح اقتصاد سياسى يا سياست اقتصادى، روش، ديدگاه و ره يافت مشتركى علمى است كه اگرچه نادقيق و نامنسجم نيست، متضمن ديدگاهى است كه به حل مشكلات واقعى توجه دارد، نه به طرح معناهاى خيالى يا انتزاعى. در اين ره يافت مشترك علمى استدلال و شواهدى ارائه مى‌شود كه تركيبى است از نظريه، تاريخ و داده‌هاى آمارى. (1)

در اين تعريف، نظريۀ تاريخ و داده‌هاى آمارى به عنوان منابع اصلى تجزيه و تحليل و يا توصيف اقتصاد سياسى معرفى مى‌شوند، اما از آنجا كه مطالعه به صورت مشترك در قلمروى سياست و اقتصاد انجام مى‌گيرد، ناگزير بايد نظريات و تاريخ داده‌هاى آمارى در حوزه سياست در كنار نظريات و تاريخ داده‌هاى آمارى اقتصاد به صورت تحليلى يا توصيفى مد نظر قرار گيرد و استنتاج از مجموع اين مقوله‌هاى متفاوت انجام شود.

در ديدگاه اسلامى كه اصول و مقررات هر كدام از