5 - تهذيب الاخلاق / 126؛ 6 - همان / 250؛ 7 - فقه سياسى 68/6-66؛ 8 - انفال / 11؛ 9 - مائده / 91؛ 10 - فقه سياسى 157/9 و 159.

الفت اجتماعى از ديدگاه قرآن (عوامل)

اسلام براى تقويت و بنيانگيرى وحدت و همبستگى جامعه يك سلسله آداب اجتماعى مقرر داشته است كه در سايۀ آن مهرورزى و برادرى در روابط مسلمانان ريشه‌هاى عميق‌ترى يافته و مانع از بروز روح عوامل اختلاف و عداوت و در دل‌ها مى‌شود. اسلام از اين آداب و آثار انسانى آن، بيش از قانون و قدرت آن بهره‌بردارى و كمك گرفته است. زيرا رفتار پاك و ادب نيكو و كردار خوب در محيط زندگى اجتماعى مى‌تواند آن‌چنان اعتماد، اطمينان، بشّاشت، دوستى، محبت و خيرخواهى ايجاد كند كه قانون قادر بر ايجاد آن نيست.

قرآن در تعقيب اين هدف مقدس اسلام بر اصول زير تأكيد كرده است:

الف - تكبر، خودبينى و خودپسندى را محكوم شمرده و مى‌گويد:

(وَ لاٰ تَمْشِ فِي اَلْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّكَ لَنْ تَخْرِقَ اَلْأَرْضَ وَ لَنْ تَبْلُغَ اَلْجِبٰالَ طُولاً). (1) (در زمين به تكبر راه مرو كه هرگز زمين را نخواهى شكافت و هرگز به بلندى كوهها نخواهى رسيد)؛

ب - (يٰا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا لاٰ يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسىٰ أَنْ يَكُونُوا خَيْراً مِنْهُمْ وَ لاٰ نِسٰاءٌ مِنْ نِسٰاءٍ عَسىٰ أَنْ يَكُنَّ خَيْراً مِنْهُنَّ وَ لاٰ تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَ لاٰ تَنٰابَزُوا بِالْأَلْقٰابِ بِئْسَ اَلاِسْمُ اَلْفُسُوقُ بَعْدَ اَلْإِيمٰانِ وَ مَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولٰئِكَ هُمُ اَلظّٰالِمُونَ‌). (2)

(شما كه ايمان داريد گروهى گروه ديگر را مسخره نكنند كه شايد آن گروه از ايشان بهتر باشند و نه زنانى زنان ديگر را مسخره كنند كه شايد آن زنان بهتر از ايشان باشند، عيب يكديگر مگوييد و همديگر را به لقب بد خطاب مكنيد، كه عصيان كردن از پس ايمان نشانه بديست و هركس توبه نياورد آنها ستمگرانند.)؛

ج - (وَ قُلْ لِعِبٰادِي يَقُولُوا اَلَّتِي هِيَ أَحْسَنُ‌). (3) (به بندگانم بگو آنچه را كه نيكوترست بگوييد)؛

د - (وَ قُولُوا لِلنّٰاسِ حُسْناً). (4) (به مردم نيك و نيكو بگوييد)؛

ه‌ - (وَ إِذٰا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهٰا أَوْ رُدُّوهٰا إِنَّ اَللّٰهَ كٰانَ عَلىٰ كُلِّ شَيْ‌ءٍ حَسِيباً). (5) (چون شما را درود گويند، درودى بهتر از آن گوييد يا همان را باز گوييد كه خدا حسابگر همه چيز است)؛

و - از پيامبر اكرم (ص) پرسيدند چه چيز اسلام بهتر است فرمود: طعام به مردم دهى و به هركسى كه بشناسى و يا نشناسى سلام كنى؛.

ز - سلام اسلامى صلح جويانه‌ترين شعارى است كه دينى در عالم به خود ديده است: (فَقُلْ سَلاٰمٌ عَلَيْكُمْ‌)؛

ح -(اِدْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا اَلَّذِي بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَدٰاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ‌). (6) (بدى را به آنچه نيكوتر است دفع كن، آن وقت گويى آنكه ميان تو و او دشمنى بود دوستى مهربان است)؛

ط - اسلام به عفو و بخشش و خودنگهدارى در موقع غضب دعوت مى‌كند. (وَ إِنْ تَعْفُوا وَ تَصْفَحُوا وَ تَغْفِرُوا فَإِنَّ اَللّٰهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ‌). (7) (اگر بگذريد و چشم بپوشيد و ببخشيد خدا آمرزگار و رحيم است)؛

ك - همگرايى و همكارى سياسى در روابط