قرآن در اين زمينه به صراحت مى‌گويد:

(ٰ كانَ اَلنّٰاسُ أُمَّةً وٰاحِدَةً فَبَعَثَ اَللّٰهُ اَلنَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ وَ أَنْزَلَ مَعَهُمُ اَلْكِتٰابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ اَلنّٰاسِ فِيمَا اِخْتَلَفُوا فِيهِ وَ مَا اِخْتَلَفَ فِيهِ إِلاَّ اَلَّذِينَ أُوتُوهُ مِنْ بَعْدِ مٰا جٰاءَتْهُمُ اَلْبَيِّنٰاتُ بَغْياً بَيْنَهُمْ‌). (5) مردم يك امت بودند، خدا پيامبران را نويد دهنده و بيم‌رسان فرستاد و كتاب‌هاى به حق بر آنها نازل كرد تا ميان مردم دربارۀ آن چيزها كه اختلاف كردند، داورى كنند. دربارۀ دين اختلاف نكردند مگر كسانى‌كه آن را گرفتند و با وجود دريافت مشعل‌هاى هدايت، از روى ظلم به آن گرفتار شدند.

در بينش قرآنى اختلاف از ظلم هاست، و ظلم‌ها نيز در عمل بر اثر پديده اجتماعى افزون‌طلبى و استخدام موجودات و انسان‌هاى ديگر به وجود آمد. ولى فطرت و روح و فكر و هدف مشترك آدمى همواره جامعه بشرى را به همگونى و وحدت فرا مى‌خواند و از اين رو جايگاه رسالت همۀ انبيا نيز كه فطرت و فكر و خواسته مردم بود، يكسان بوده و همۀ پيامبران به يك دين و يك راه و يك مقصد دعوت مى‌كردند.

(شَرَعَ لَكُمْ مِنَ اَلدِّينِ مٰا وَصّٰى بِهِ نُوحاً وَ اَلَّذِي أَوْحَيْنٰا إِلَيْكَ وَ مٰا وَصَّيْنٰا بِهِ إِبْرٰاهِيمَ وَ مُوسىٰ وَ عِيسىٰ أَنْ أَقِيمُوا اَلدِّينَ وَ لاٰ تَتَفَرَّقُوا فِيهِ‌). (6) براى شما از دين، همان را تشريح كرد كه قبلا به نوح توصيه شده بود. و آنچه كه به تو اى پيامبر وحى كرديم و آنچه كه به ابراهيم و موسى و عيسى توصيه شد كه دين را به پا داريد و در آن پراكنده نشويد.

اسلام با چنين ديدى دين را به‌طور متعدد (اديان) مطرح نمى‌كند و آن را به صورت مفرد و برنامه تكامل فردى و اجتماعى همۀ جوامع بشرى مى‌داند و اساس تعليمات دين را بر وحدت نوعى جوامع استوار مى‌كند، زيرا اگر جوامع انواع مختلف بودند و هر كدام مقصد و راهى را مى‌طلبيدند ناگزير ماهيت اديان و راه انبياء نيز مختلف و متعدد مى‌بود. (7)

بنابراين انديشۀ فلسفى دين در همۀ زمان‌ها و در همۀ منطقه‌ها و در زبان همۀ پيامبران راستين الهى، يك محتوا داشته و اختلاف شرايع آسمانى از نوع تفاوت و نقص و كمال است. چنين جهانى بينى از جهان، انسان و جامعه، مبين وحدت ارگانيك جهان و اتحاد نوع انسان و همگونى و همسويى جامعۀ انسانى است.

اسلام بر اساس اين بينش، آينده جوامع بشرى را نيز تفسير مى‌كند، و بنا بر نظريه اصالت فطرت و يگانگى فطرى انسان‌ها و اينكه وجود اجتماعى انسان و زندگى جمعى او و جامعه، وسيله‌اى است كه فطرت نوعى انسان آن را براى وصول به كمال نهايى خود انتخاب كرده است، حركت آينده جوامع و تمدن‌ها و فرهنگ‌ها را به سوى يگانگى و ادغام مى‌داند، و با رشد انسان و بارورشدن استعدادهاى وى و به فعليت رسيدن همۀ ارزش‌هاى امكانى او، رسيدن به جامعه واحد تكامل يافته را مرحلۀ نهايى زندگى اجتماعى مى‌داند. (8 و 9)

منابع

1 - تبارك / 3؛ 2 - انبياء / 3، 3 مؤمنون / 12؛ 4 - نساء / 1؛ 5 - بقره / 213؛ 6 - شورى / 13؛ 7 - جامعه و تاريخ / 46-45؛ 8 - همان؛ 9 - فقه سياسى 51/3-49.

امت و امامت← نظريه امت و امامت