انسانى و منطبق با موازين منطقى و اصول انسان‌دوستى تلقى مى‌شود.

تفاوت جهاد كه داراى انگيزه‌ها و اهداف الهى و انسانى است با جنگ‌هايى كه در جهت دستيابى به سلطه، استثمار و تجاوز انجام مى‌شود از اصل فوق ناشى مى‌شود. از اين رو است كه مى‌توان به ماهيت توجيهات تبهكارانه استكبار امريكا در حملات نظامى به كشورهاى فقير زير پوشش تقسيم غذا و يا جنايات رژيم صهيونيستى در ندادن اجازه بازديد كميتۀ بين‌المللى صليب سرخ از اردوگاه رقت‌بار 9000 فلسطينى اسير در جنگ 1982 لبنان به بهانۀ تروريست بودن آنان به وضوح پى برد و از لابه‌لاى مقاصد شوم و انگيزه‌هاى تبهكارانه جنگ افروزان ماهيت اعمال وحشيانه و جنايات جنگى آنها را مشاهده كرد. (1)

در فقه اسلامى اسراى جنگى داراى حقوقى هستند كه در زير به اين حقوق اشاره مى‌شود:

1. كيفيت نگهدارى اسيران

نخستين دستورى كه در قرآن به هنگام گرفتن اسير آمده است، فرمان (فَشُدُّوا اَلْوَثٰاقَ‌) (2) است كه به معناى در اختيار كامل داشتن اسير است. گرچه معناى ظاهرى و لغوى اين كلام، بستن اسير با ريسمان محكم است، ولى اين جمله در واقع اصطلاحى است كه در بيان معنى محافظت و مراقبت كامل به كار برده مى‌شود (3) و استفاده از دو واژه «شد و وثاق» به دليل آن است كه معمولا هر اسيرى در درجۀ اول سعى بر آن دارد كه خود را از دست دشمن رها كند و با استفاده از فرصت‌هاى پيش آمده، فرار كرده و به جبهه خودى به پيوندد و از اين رو اولين وظيفۀ دستگير كننده اسير آن است كه با استفاده از امكانات موجود، ترتيبى اتخاذ كند كه اسير قادر بر فرار نباشد. اما در كنار انجام اين وظيفه بايد حفاظت و مراقبت كامل از جان و شؤونات اسير انجام شود، تا حوادثى كه نتيجه آن با فرار يكسان است، پيش نيايد. برخى از مفسران «وثاق» را به معنى خوددارى از قتل اسير تفسير كرده‌اند كه به نظر بعيد مى‌رسد. (4)

نگهدارى در مسجد كه از نقطه‌نظر قداست، نظافت و احترام شايسته‌ترين محل محسوب مى‌شده است، اما نگهدارى اسيران جنگى در شرايط آن روز در محل آزادى چون مسجد كه حتى فاقد سقف كامل بود، ناگزير همراه با نوعى تدابير احتياطى لازم بود كه به‌طور معمول آنها را با وسيله‌اى مى‌بستند تا شبانگاه فرار نكنند و همين عمل كه به‌ناچار براى رعايت احتياط و محافظت انجام مى‌شد گاه پيامبر اسلام (ص) را مى‌آزرد، چنانكه در جريان اسكان اسراى بدر در مسجد، مشاهده شده كه پيامبر (ص) بيتابى مى‌كند و خواب به چشمش راه نمى‌يابد. هنگامى‌كه از علت آن سؤال كردند پاسخ فرمود: نالۀ برخى از اسرا كه از بسته شدن ناراحت هستند، مرا از استراحت و خواب باز مى‌دارد، سپس دستور دادند كه بست از دست و پاى آنان باز كنند؛ (5)

2. نگهدارى در منازل

در واگذارى اسيران جنگى به افراد و نگهدارى در منازل شخصى، دو عبارت از رسول خدا (ص) نقل‌شده است: اولى عبارتى است كه بيهقى و برخى ديگر آن را نقل كرده‌اند كه مى‌فرمود: «استوصوا بهم خيرا» (6) عبارتى كه يكى از اصلى‌ترين شعارهاى اجتماعى سياسى را در جامعۀ اسلامى بيان مى‌كند و مفاد آن مبادله خير بين