منابع

1 - نظام الاسلام الحكم و الدوله / 83؛ 2. فقه سياسى،

اهل كتاب

اهل كتاب: يهوديان، مسيحيان و مجوسيان.

منشأ اطلاق عنوان اهل كتاب به سه گروه يادشده كتاب (1) و سنّت (2) است و از آن در بسيارى از باب‌هاى فقهى بحث شده است. مشهور فقها عنوان اهل كتاب را فقط بر يهوديان و مسيحيان منطبق كرده و مجوسيان را از مصاديق آن ندانسته‌اند. در اينكه سامريّه و صابئان از اهل كتابند يا نه اختلاف است. اهل كتاب به حربى و ذمّى تقسيم مى‌شوند. (3)

احترام و حقوق ويژه زرتشتيان و يهوديان و مسيحيان به دليل انتسابى است كه اينان به پيامبران آسمانى و كتب سماوى دارند، هرچند بر اساس نصوص قرآنى، آيين و كتب آسمان اين سه پيامبر بزرگ تحريف شده و در اصل توحيد كه اساس تعاليم انبياء است، دچار انحراف و آلودگى به شرك شده است (قُلْ يٰا أَهْلَ اَلْكِتٰابِ تَعٰالَوْا إِلىٰ كَلِمَةٍ سَوٰاءٍ بَيْنَنٰا وَ بَيْنَكُمْ أَلاّٰ نَعْبُدَ إِلاَّ اَللّٰهَ وَ لاٰ نُشْرِكَ بِهِ شَيْئاً) (4) اين احترام ويژه بنابر حديث معتبرى كه از اميرالمؤمنين على عليه‌السلام نقل‌شده در مورد زرتشتيان (مجوس) نيز صادق است.

اهل كتاب بر اساس قرارداد ذمه در ازاى تعهدات اندكى كه بر عهده مى‌گيرند، از حقوق و آزادى‌هاى وسيعى برخوردار مى‌شوند كه مقايسۀ آن دو در قانون ذمه نشان‌دهنده ميزان احترامى است كه اسلام به اديان و اصولا نسبت به عقيده و ايمان قائل شده است. در اصل سيزدهم قانون اساسى به سه مورد از حقوق و امتيازات اقليت‌هاى دينى اشاره شده:

1. آزادى انجام مراسم دينى؛

2. آزادى در عمل به مقررات دينى خود در زمينه ازدواج و طلاق و ارث و وصيت؛

3. آزادى در تعليمات دينى بر اساس آيين خود.

كه حدود اين آزادى‌ها را قانون معين مى‌كند. (5)

منابع

1 - بيّنه / 6؛ 2 - وسائل‌الشيعه 126/15؛ 3 - فرهنگ فقه 772/1؛ 4 - آل‌عمران / 64؛ 5 - فقه سياسى 243/1.

ايمان

اعتقاد به امامت و ولايت ائمۀ دوازده‌گانه را ايمان گويند. در روايات و نيز كلمات فقها ايمان در دو معناى عام و خاص به كار رفته است كه معناى عامّ آن عبارتست از تصديق قلبى به تمامى آنچه كه حضرت محمد (ص) آورده است و ايمان به معناى خاص، يكى از فرائض و واجبات و شرط صحّت و قبولى تمامى عبادت هاست. (1) از ايمان به معناى خاصّ در باب‌هاى بسيارى مانند اجتهاد و تقليد، طهارت، صلات، زكات، خمس، صوم، اعتكاف، حج، وقف، نذر، قضاء و شهادات بحث شده است. فقها در اينكه صحت عبادات منوط به ايمان است و در صورت نبود ايمان، عبادات باطل هستند، ادعاى اجماع كرده‌اند. (2) ايمان در مرجع تقليد، امامت جماعت و جمعه، مستحق زكات و خمس، قاضى، شاهد و تقسيم كننده اموال كه از جانب حاكم شرع نصب شده، شرط است. (3) بسيارى از فقها در مؤذن جماعت و نايب در حج نيز شرط ايمان را لازم