بهرهورى (Productivity ) در لغت به معنا قدرت توليد و بارور بودن و مولد بودن به كار رفته
و در ادبيات فارسى با فايده بودن و سود برندگى معنى شده است. در رابطه با تعريف
كاربردى بهرهورى نيز تعاريف مختلفى ارائهشده كه برخى از آنها به قرار زير است.
«استيگل» در تعريف بهرهورى مىگويد: نسبت ميان بازده و مرتبط به
عمليات توليدى مشخص و معين است.
«ماندلا» بهرهورى را چنين تعريف كرده است:
بهرهورى به مفهوم نسبت بازده توليد به واحد منابع مصرف شده است كه
با يك نسبت مشابه دوره پايه مقايسه شده و به كار مىرود.
بنابراين، اگر ما در هر موردى نسبت خروجى به ورودى را محاسبه كنيم،
در واقع ميزان بهرهورى را براى آن موضوع به دست آوردهايم كه براى بررسى آن مىتوانيم
به شاخصهاى مهمى كه در اين زمينه در سطح جهانى از سوى شركتهاى مهم و پيشرفته به
كار رفته است، اتكا كنيم. البته بهتر است به جاى برگزيدن بهترين شاخص يك الگو (Benchmark) برگزينيم و
براى دستيابى به آن حركت كنيم.
در اينجا بد نيست به تعريفى در اين زمينه كه از سوى سازمان بينالمللى
كار (ILO) به كار
رفته است بپردازيم: بهرهورى عبارت از رابطه بين تاده حاصل از يك سيستم توليدى با
دادههاى به كار رفته مانند زمين، سرمايه، نيروى كار و غيره به منظور توليد آن
ستاده است.
گرچه تعاريف عمومى زيادى براى بهرهورى وجود دارد ولى به منظور
قابليت اجرايى كردن آن، تعريف بهرهورى مىبايد هماهنگ و سازگار با نيازهاى ويژه و
معين سازمان باشد تا بتواند محيطى بهرهورجو با كاركنانى مشوق براى اجراى بهرهورى
ايجاد كند و اگر ساز و كار مناسبى براى مشاركت تمامى كاركنان تدوين و به كار گرفته
شود مىتوان گفت قدمهاى مؤثرى در ايجاد بهرهورى برداشته شده است. ولى تداوم و
افزايش مستمر آن، مستلزم مواردى چند نظير تسهيم منافع حاصل از بهرهورى بين
كاركنان، اصلاح ساختار سازمانى و ايجاد يك ساختار سازمانى مناسب براى بالفعل
درآوردن برنامههاى افزايش بهرهورى، توسعه و بهسازى نيروى انسانى متناسب با
ساختار سازمانى ايجاد شده و توسعه و نوسازى فناورىهاى موجود است.
تجربه نشان داده است كه سازمانهاى گوناگون به منظور افزايش بهرهورى
خود، روشهاى متفاوتى را به كار گرفتهاند.
بنابراين، بهكارگيرى الگوى خاصى از روشهاى بهرهورى بدون در نظر
گرفتن شرايط حاكم، شايد مفيد فايده واقع نيفتد. از اين رو، ضرورى است ابتدا شناخت
كاملى از وضعيت موجود شركت به دست آورده، سپس شروع به بررسى راههاى افزايش بهرهورى
كرد. البته بايد