امكان‌پذير نيست؛

ب - بعد غافلگيرى كه دشمن را زمين‌گير مى‌كند و فرصت استفاده از سلاح را از او مى‌گيرد و در نتيجه، برترى بدون خونريزى حاصل مى‌شود و غافلگيرى فرايند يك عمل اطلاعاتى است كه بايد توأم با حفاظت اطلاعات خودى باشد؛

ج - بعد تهديد و ارعاب دشمن كه انگيزه و اميد پيروزى را از دشمن سلب مى‌كند و اين عمل تنها در صورت اطلاع از اوضاع و احوال دشمن و ميزان قدرت و ظرفيت دفاعى آن امكان‌پذير است.

در جريان فتح مكه دو عمل اطلاعاتى به‌طور موازى انجام شد تا بزرگ‌ترين پيروزى اسلام بدون خونريزى به دست آيد؛

د - جمع‌آورى اطلاعات مربوط به وضعيت قريش در مكه، ه‌ - حفاظت اطلاعات مربوط به حركت پيامبر (ص و سپاه اسلام از مدينه.

تأكيد پيامبر (ص) بر اين سياست چنان بود كه علاوه بر مراقبت‌هاى لازم دست به دعا برداشت و از خداوند طلب كرد كه اخبار مربوط به حركت ارتش منظم اسلام به سوى مكه به اطلاع قريش نرسد.

دعاى پيامبر (ص) در حالى بود كه بسيج عمومى، تمامى راه‌هاى منتهى به مكه را تحت كنترل و رفت و آمدها را زير نظر گرفته بود.

سرانجام خداوند از راه وحى، پيامبر (ص) را از ماجراى جاسوسى كه قصد داشت خبر حركت به مدينه را به اطلاع قريش برساند، آگاه كرد و بى درنگ نامه حاطب ابن ابى كه توسط زنى فرستاده شده بود، كشف شد. (1 و 2)

منابع

1 - سيره ابن هشام 399/2؛ 2 - فقه سياسى 108/6.

پيمان← انعقاد پيمان

[ت]

تابعيت

تابعيت: اصطلاحى در حقوق بين‌الملل تابعيت عبارت است از عضويت فرد - حقيقى يا حقوقى - در جمعيت تشكيل‌دهنده دولت، كه بيانگر رابطۀ حقوقى، سياسى و معنوى فرد تابع با دولتى معين و ثمرۀ آن بهره‌مندى وى از حقوقى است كه به موجب قوانين كشور متبوع براى شهروندان آن وجود دارد (1) از اين عنوان در بخش مسائل مستحدثه و نيز باب‌هاى جهاد، لقطه وارث سخن رفته است.

معيار تابعيت در اسلام: از منظر اسلام تابعيت بر يك از دو پايۀ ايمان (اسلام) و پيمان استوار است؛ از اين رو، فردى تابع دولت اسلامى به شمار مى‌رود و از حقوق شهروندى بهره‌مند مى‌شود كه يا مسلمان باشد و يا كتابى يا اهل كتابى كه با دولت اسلامى پيمان ذمه بسته است. بنا بر اين از ديدگاه اسلام، مرز خودى يا بيگانه بودن فرد تنها با يكى از دو معيار ياد شده، تعيين مى‌شود.

تابعيت اصلى: در نظامهاى حقوقى عرفى براى تعيين تابعيت اصلى فرد، به يكى از دو اصل نسب و زادگاه استناد مى‌شود. در نظام حقوقى اسلام نيز اين دو اصل با اندك تفاوتى وجود دارد. فردى كه پدر و مادر او يا يكى از آنان هنگام انعقاد نطفه وى مسلمان باشند،