پاره‌اى موارد، حقوق عمومى را از قلمرو آثار حقوقى حقوق خصوصى جدا و متمايز كند، حمايت از دولت در فقه اسلامى بر اساس نظريه ولايت‌فقيه جامع الشرايط است كه قراردادها را يك‌جانبه و دست دولت را در ايجاد و نفى مسئوليت‌ها باز مى‌گذارد و دولت مى‌تواند بر اساس حاكميتى كه دارد و يا به دليل مصلحت حفظ نظام در صورت مقتضى از كارمند متخلف به ويژه در موارد غير عمدى و قصور حمايت كند و حقوق فردى را فداى مصالح جمعى و نيز حقوق عمومى را بر حقوق خصوصى ترجيح بدهد و يا احيانا براى اعمال روش‌هاى سختگيرانه، مسئوليت‌هاى ناشى از قصور را در حكم تقصير تلقى كند، چنانكه مى‌تواند در موارد ضرر و زيان عمدى نيز كه توسط كارمندان متوجه دولت يا اشخاص حقيقى شده متخلفان را تبرئه و يا خسارت‌ها را از بيت‌المال تأديه نمايد.

در قوانين فعلى كشور اين روند بايد از راه احكام حكومتى و در قالب معضلات نظام و با تصويب مجمع تشخيص مصلحت نظام، مراحلى را طى كرده و سرانجام به تأييد رهبر برسد كه در بسيارى از موارد جزيى امكان عملى آن وجود ندارد.

منبع:

فقه سياسى 560/7-559.

تستقى بالدوالى

زمين‌هايى كه با آبيارى حاصل خيز مى‌شوند، تسقى بالدوالى ناميده شده و ماليات آنها به جاى يك‌سوم به سه دهم تقليل مى‌يابد.

به اعتقاد نويسنده نخستين كتاب نظام ماليۀ دولت اسلامى، اين نوع كاهش ها در درآمد دولت به دليل عادلانه بودن به نفع امت و در نهايت به مصلحت دولت اسلامى به شمار مى‌آيد. (او 2)

منابع

1 - ابو يوسف، پيشين / 61؛ 2 - فقه سياسى 573/7.

تستقى سيحا

زمين‌هايى كه به صورت ديم حاصلخيز مى‌شوند، تستقى سيحا گفته مى‌شود.

منبع

فقه سياسى 572/7.

تسويف

منظور از تسويف كار امروز را به فردا واگذاردن است و از آن به تأخير نيز تعبير شده است. تسويف يكى از آفات مديريت به شمار مى‌آيد كه ديگر آفات مديريت را چنين مى‌توان برشمرد:

سوء مديريت در جنگ و فرماندهى مى‌تواند عامل زوال قدرت و فروپاشى دولت شود. اسلام شرايط و ضوابط مكتبى و توانايى‌هاى تخصصى و علمى لازم را دارد كه به تناسب كمبود يا ضعف اين شرايط و توانايى‌ها، آفت هايى دامنگير مديريت مى‌شود كه اگر شناخته و پيشگيرى نشود، مديريت دچار سردرگمى شده و نه تنها توان انجام مسئوليت‌هاى خود را از دست مى‌دهد بلكه به ضد خود تبديل مى‌شود و به جاى گره‌گشايى از جامعه، بر مشكلات آن مى‌افزايد.

مديريت توانى است كه همه انسان‌ها آن را دارند، ولى وقتى تناسب مسئوليت با توانايى از نظر تعهد و علم