و آيندۀ بشريت احتياج به تفاهم دارد و همانطوركه وحدت و همبستگى در سطح تشكيل سازمان‌هاى بين المللى و همكارى نزديك ملل جهان در چارچوب تشكيلات جهانى، در سايۀ تفاهم شكل گرفته است، آرمان اتحاد و همبستگى كشورها در سطح قاره‌اى و بالاخره وحدت و همگونى ملل جهان در قالب يك نظام متحد جهانى به وسيلۀ تحكيم و توسعۀ تفاهم امكان‌پذير است.

پيامبر اسلام (ص) با تكيه بر اين اصل و تلاش در جهت بهره‌گيرى از اصول و شيوه‌هاى متقن تفاهم و تحكيم، و توسعۀ راه‌هاى تفاهم، توانست در اندك مدتى قبائل و گروه‌هاى ساكن در جزيرة العرب را با آن‌همه دشمنى و كينه‌توزى و نفرتى كه نسبت به يكديگر داشتند و از خشن‌ترين ملل جهان بودند، تا آنجا كه حتى قدرت‌هاى بزرگ آن عصر نيز هوس فرمانروائى بر آنها را در سر نمى‌پروراندند (3)، متحد كند و از آن مجموعۀ غير متجانس و ناهنجار، امتى متشكل و يكدست و يكدل و يكجان به وجود آورد كه در تاريخ بى‌نظير بوده است.

اين تجربه بزرگ نشان مى‌دهد نظريۀ اسلام در زمينۀ ايجاد امت واحد جهانى بر پايۀ تفاهم و توسعۀ راه‌هاى منتهى به آن، امكان پذير است. (4)

منابع

1 - آل‌عمران / 64؛ 2 - نحل / 125؛ 3 - تاريخ سياسى اسلام 199/1 و 200؛ 4 - فقه سياسى 432/3-426.

تفتيش← تجسس

تفريع احكام

استنباط فروع از اصول و قواعد را تفريع گويند. كار تفريع و بيان يك حكم كلى در قالب‌هاى جزيى و مواد قانونى به دو صورت امكان‌پذير است:

الف - بر اثر نيازهاى اجتماعى ناشى از شرايط جديد و روابط نوين اجتماعى كه مواد جديد قانونى را مى‌طلبد و تازگى اين موارد بدان معنا است كه در گذشته تحت يك حكم يا قانون كلى بوده و به تدريج تحت شرايط خاص از مصاديق ديگر آن كلى متمايز مى‌شود و ناگزير وضعيت جديدى از نظر قانون مى‌طلبد مانند حكم كلى دفاع كه در عمل به دو بخش نظامى و امنيتى تقسيم مى‌شود و هر كدام حكم جداگانه‌اى را مى‌طلبد و مسائل امنيتى نيز به نوبۀ خود در بعد خارجى و داخلى مقررات خاص خود را خواهد طلبيد؛

ب - پيش‌بينى و آينده‌نگرى فقيه، كه پيش از آنكه نياز در جامعه تحقق يابد حكم موارد نياز در آينده استخراج و به فروع حكم كلى افزوده شود.

منبع

فقه سياسى 136/9.

تفسير اجتهادى

روش تفسير اجتهادى مبتنى بر استفاده از تدبر توأم با مراجعه به احاديث صحيح تفسيرى و آيات مشابه و همگون قرآن و رعايت معيارهاى لغوى و اصول ادبى و سبك‌شناسى قرآن و بهترين روش بررسى مفاهيم حقوق عمومى در لابه‌لاى آيات قرآن است. (1 و 2)

منابع

1 - مبانى و روش‌هاى تفسير / 307؛ 2 - فقه سياسى 7 /