همين نظريه در مورد زكات نيز به‌طور قوى‌تر صادق است. (4 و 5)

منابع

1 و 3 - معارج / 24 و 25؛ 2 - تفسير الميزان 184/4-183؛ 4 - تحريرالوسيله 361/1؛ 5 - فقه سياسى 36/4-33.

توسعه يافتگى

توسعه‌يافتگى و رشد اقتصادى عبارت است از:

افزايش درآمد ملى، محصول ناخالص ملى، توليد ملى طى زمان طولانى و نيز افزايش ميزان ظرفيت توليد كالاها و خدمات در يك كشور، كه آهنگ توسعه اقتصادى آن كشور را نشان مى‌دهد. (1)

در راهبرد توسعه براى رسيدن به چنين حالتى عنصر اصلى، الگويى است كه براى رشد و توسعه مورد استفاده قرار مى‌گيرد؛ راهبردها به همين لحاظ متفاوت و گوناگون هستند كه بر اساس الگوهايى چون توسعه صنعتى، جايگزينى واردات، توسعۀ كشاورزى، رشد صادرات، خصوصى‌سازى يا دولتى كردن فعاليت‌هاى اقتصادى، تغييرات بنيادى در ساختار فرهنگ عمومى، خودكفايى اقتصادى و توسعۀ فرهنگ و باورهاى ملى تنظيم و قانونمند و برنامه‌ريزى مى‌شوند.

اصولا رابطۀ بين توسعه و مذهب از ديرباز مورد توجه نظريه پردازهاى توسعۀ اقتصادى قرارگرفته و جمعى از آنان توسعۀ اقتصادى به مفهوم مادى آن را مردود و غير انسانى مى‌شمارند.

صاحب‌نظر مشهور توسعه «مايكل تودارو» ضمن همه بعدى توصيف كردن توسعۀ اقتصادى، يكى از اهداف آن را علاوه بر ايجاد شغل مناسب، درآمد كافى و آموزش بهتر، توجه به ارزش‌هاى والاى انسانى بيان مى‌كند و تأكيد مى‌كند كه توسعه نبايد تنها رفاه مادى را در بر بگيرد، بلكه بايد سبب رشد و اعتلاى معنوى انسان در بعد فردى و اجتماعى شود. (2)

به اعتقاد اين افراد توسعه به مفهوم اقتصادى و مادى همواره بايد به مثابۀ ابزارى در خدمت مبانى دين و ارزش‌هاى والاى آن تلقى شود.

مهم‌ترين موانع توسعه، ريشه در درون فرد دارد و جامع‌ترين اين موانع اين است كه هر فرد مى‌خواهد با فدا كردن جامعه به بهبود وضع خود برسد و اين نوع موانع سرانجام به تخريب امكانات منجر مى‌شود و راه جامعه را به سوى توسعه مى‌بندد.

اسلام از سه جهت زمينۀ توسعه را فراهم آورده است:

1. سياست‌هاى هدايتى و حمايتى از راه قوانين مربوط به كار، تجارت، توليد و مصرف؛

2. مبانى ارزشى و اصول اخلاقى خلاقيت برانگيز و حركت آفرين؛

3. اختيارات وسيع به دولت اسلامى در چارچوب مصلحت نظام و مردم.

از نظر اسلام پايبندى به تعهدات و باورهاى دين و ايمان به ارزش‌هاى اخلاقى از عوامل عمده توسعه هستند و به همان ميزان هم زير پاگذاردن دين و ارزش‌هاى والاى انسانى راه بهره‌مندى از مواهب دنيايى را مى‌بندد و نتايج توسعه‌يافتگى را در كام زندگى تلخ مى‌كند. (وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ اَلْقُرىٰ آمَنُوا وَ اِتَّقَوْا لَفَتَحْنٰا عَلَيْهِمْ بَرَكٰاتٍ مِنَ اَلسَّمٰاءِ وَ اَلْأَرْضِ وَ لٰكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنٰاهُمْ بِمٰا كٰانُوا يَكْسِبُونَ‌). (3)