والاى انسانى ستون فقرات توليد محسوب مى‌شود.

توليد كه يكى از عوامل و آثار توسعه‌يافتگى است در ذات خود تضادى با اخلاق جمع گرايانه ندارد. نه توليد به مفهوم خاص و نه توسعه‌يافتگى به مفهوم عام، هيچ كدام اخلاق را تهديد نمى‌كنند. (2)

منابع

1 - جاثيه / 13؛ 2 - فقه سياسى 29/4-27.

توليد حكم

منظور از توليد حكم، حكم سازى در فقه است كه بر اساس مصالح مرسله، حكم غير منصوص ايجاد و حكم منصوص ابطال مى‌شود. اين رويه در فقه حنفى تحت عنوان استحسان پذيرفته‌شده، اما در فقه شافعى مورد ترديد قرارگرفته و فقه حنفى آن را مردود شمرده است.

مقاصد الشريعه به‌نوعى در قالب سد ذرايع در همۀ مذاهب فقهى اهل سنت پذيرفته‌شده است. (1 و 2)

منابع

1 - اعلام الموقعين 135/3؛ 2 - فقه سياسى 250/4.

توليد فروع جديد← اجتهاد

[ج]

جابى

نظام ادارى عصر نبوى، به تدريج با نهاد چهارمى مجهز شد كه مأموران آن، عهده‌دار جمع‌آورى زكات يعنى عمده‌ترين منبع مالى دولت مدينه بودند و به آنها جابى گفته مى‌شد.

جابيان تحت امر هيچ‌كدام از نهادهاى سه‌گانه ايالت‌ها نبودند و زير نظر شخص پيامبر (ص) به وظيفۀ جمع‌آورى در آمدهاى عمومى دولت مدينه اشتغال داشتند. جابيان توسط شخص پيامبر (ص) مورد حسابرسى قرار مى‌گرفتند.

منبع

فقه سياسى 452/7.

جاسوسى

جاسوسى: خبر چينى براى دشمن جاسوسى عبارت است از گردآورى و گزارش مخفيانه اخبار واطلاعات سرى كسى يا مؤسسه‌اى و يا كشورى، به طرف مقابل يا افراد و يا كشور ذى‌نفع. از احكام آن در باب جهاد سخن گفته‌اند.

جاسوسى مسلمانى عليه مسلمان، حرام و موجب ثبوت تعزير است، هرچند امام (ع) مى‌تواند او را عفو كند. (1)

جايز نيست فرماندۀ لشكر، كسى را كه عليه مسلمانان جاسوسى مى‌كند، يا جاسوسى را پناه مى‌دهد، همراه خود به جنگ ببرد و اگر چنين فردى در جنگ شركت كند، از غنايم سهمى نمى‌برد. (2)

جاسوسى كردن عليه كفار، به نفع مسلمانان جايز است و بنابر تصريح برخى، جاسوس از غنايم نيز سهم مى‌برد. (3)

امان دادن به جاسوس دشمن باطل است. (4)

پناه دادن كافر ذمى جاسوس مشركان را، در صورتى كه خوددارى از آن درعقد ذمه شرط شده باشد، موجب بطلان عقد مى‌شود و در صورت عدم استراط، قرارداد باطل نمى‌شود، ليكن ذمى تعزير مى‌گردد. (5)

برخى، پناه دادن جاسوس را مطلقا موجب بطلان