و حق انتخاب با همۀ مردم است و اين نوع حكومت اغلب مقابل حكومت مشروطه سلطنتى و حكومت استبدادى و ديكتاتورى اطلاق مى‌شود.

جمهورى از نظر مفهوم واژه، بيشتر درجاتى از مردم‌سالارى را نيز در بر دارد. اما، در عين حال، بسيارى از ديكتاتورى هاى غير سلطنتى نيز ممكن است به اين نام ناميده شوند و در اين وجه، حكومت جمهورى تنها به معناى حكومت غير سلطنتى است.

جمهورى‌هاى جديد را مى‌توان به سه دسته بخش كرد:

الف) جمهورى‌هاى دموكراتيك غربى كه ريشه‌هاى تاريخيشان به انقلاب‌هاى سده‌هاى هجدهم و نوزدهم مى‌رسد. در اين كشورها جمهورى با آزادى حزب ها و مطبوعات و اجتماعات همراه است؛

ب) دولت‌هايى كه به صورت رسمى جمهورى ناميده مى‌شوند اما در عمل رژيم‌هاى نظامى و پليسى بر آنها حكومت مى‌كنند؛

ج) جمهورى‌هاى دموكراتيك توده‌اى كه در اروپا و آسياى شرقى فرمانروا هستند. عنوان رسمى حكومت در اين كشورها ديكتاتورى پرولتاريا است. در اين كشورها حكومت يك حزبى است و آزادى مطبوعات و اجتماعات در آنها وجود ندارد.

تقسيم‌بندى شكل حكومت به صورت سلطنتى، ديكتاتورى و دموكراسى از دير زمان، سده‌ها قبل از ميلاد مسيح در ميان دانشمندان و متفكران متداول بوده است.

مشهور است كه افلاطون به نوعى حكومت سلطنتى تمايل داشت و ارسطو حكومت عامۀ مردم، يا اكثريت و يا طبقات متوسط را ترجيح مى‌داد.

در رژيم سلطنتى، يك تن پادشاه يا ملكه معمولا بر اساس توارث و شايد عادات مسلم كشور، يا انتخابات و يا حيله و نيرنگ، به صورت استبدادى يا مشروطه حكومت مى‌كند.

در رژيم ديكتاتورى، شخص واحدى يا طبقه و گروهى بر اساس ضرورت‌ها و حوادث ناگهانى قدرت و اختيارات را به دست گرفته، مطلق العنان فرمانروايى مى‌كنند. دموكراسى كلمه‌اى است يونانى به معنى حكومت مستقيم و بدون واسطه مردم و حكومت دموكراسى به اين معنا تنها جنبه فرضى و نظرى دارد، زيرا حكومت مستقيم مردم يا به تعبيرى ديگر «دموكراسى محض» از پديده‌هاى نادرى است كه حتى در دولت‌هاى شهرى نيز كم ديده مى‌شود. (1)

اما آنچه امروز به دموكراسى مشهور شده نوع خاصى از حكومت است كه افراد واجد شرايط جامعه، اعضاى قوه مقننه را آزادانه انتخاب مى‌كنند. (2)

بنابراين تعريف، اصطلاح جمهورى با حكومت‌هايى كه با دموكراسى اداره مى‌شود بيشتر انطباق مى‌پذيرد.

گرچه در برخى از حكومت‌هاى سلطنتى نيز قوه مقننه از راه انتخابات گزيده مى‌شود، ولى رياست عاليۀ سلطنتى همواره با اقتدارات و اختياراتى كه كسب مى‌كند، سد راه استقرار دموكراسى مى‌شود و در غير اينصورت وجود تشريفاتى شاه بى‌ثمر و مقامى زائد و به دور از صحنه سياست و حكومت تلقى مى‌شود.

به طورمعمول در همۀ حكومت‌هاى جمهورى براى احراز مقامات عمده سياسى نوعى سيستم انتخابات به كار مى‌رود به ويژه مقام رياست‌جمهورى كه به‌طور