اسلامى سازشگر و دنباله‌رو و استكبارپسند روشنفكرانه را جايگزين آن كند، اما ديديم كه در اين جنگ تبليغاتى، امام (ره) نيز اتهامات استكبارى را در معرفى اسلام راستين و مبارز به عنوان اسلام بنيادگرا و قرون وسطايى بدون جواب نگذاشت و اسلام سازشگر و غرب پسند را اسلام آمريكايى ناميد.

در هر حال قالب فرهنگى تهاجم جديد استكبار به جنگ سرد جديد، ابعاد تازه‌اى بخشيد و از درون آن به ويژه از تضاد و ستيز بين استكبار و انقلاب اسلامى مسئلۀ جنگ تمدن‌ها يا رويارويى تمدن‌ها و فرهنگها مطرح شد و حتى به عنوان يك راهبرد بلند مدت توسط نظريه پردازهاى پنتاگون پيشنهاد شد.

اين طرح اگرچه براى رويارويى و مقابلۀ جهان غرب با جهان اسلام تهيه شده، ولى براى تمدن‌هاى بودايى و كنفوسيوسى و حتى فرهنگ‌هاى محلى نيز توسعه داده شده است، اما محور اصلى طرح در برخورد تمدنهاى هشت‌گانه بيشتر رويارويى دو قدرت كنونى جهان يعنى غرب و اسلام است. (2) به عقيده وى با توجه به آنچه كه در روابط غرب با جهان اسلام مى‌گذرد، مرزهاى اسلام و غرب خون‌آلود است (3) او معتقد است از اين پس دولت و ملت را نمى‌توان واحد اصلى بر روابط بين‌الملل به شمار آورد و رقابت‌ها و درگيرى‌هاى آينده بين واحدهاى گسترده‌ترى كه فرهنگ‌ها يا تمدن‌ها هستند، رخ خواهد داد و در اين ميان جهان اسلام رقيب اصلى ايدئولوژيك غرب به شمار مى‌آيد.

فرضيۀ برترى فرهنگ غربى، توسط بيشتر متفكران اسلام معاصر به‌شدت مورد حمله قرارگرفته است و با اين وصف، قدرت جهانى مفهوم جدى خود را از دست داده است و شكل‌گيرى دنياى آينده بر اساس تمدن‌ها حتمى و اجتناب‌ناپذير است و برخورد تمدن‌ها در آينده بر سياست جهانى سايه خواهد افكند. روزگارى جنگ بين شاهان بود و سپس در ميان ملت‌ها رخ داد و اينك صحنه برخورد به تمدن‌ها كشيده شده است و اين تمدن‌ها هستند كه به قالب‌هاى آينده شكل مى‌دهند و محرك اصلى تاريخ به شمار مى‌آيند. (4)

هانتينگتون براى پايين آوردن حسن برترى‌جويى غرب و آماده‌تر كردن غرب براى پذيرش نظريه خود، دو مسئله فرهنگ و تمدن را قابل تفكيك تلقى كرده است و احتمال برترى تمدنى با ضعف فرهنگى را بر تمدنى كه داراى فرهنگ قوى‌تر است معقول و امكان پذير دانسته است. (5)

فرضيۀ برخورد تمدن‌ها با وجود انتقادها و مناقشاتى كه پيرامون آن ابراز شده، مبيّن وجود شكل جديدى از انديشۀ غرب ستيزى و ضد استكبارى در جهان اسلام است كه در هيچ كدام از نقدها و مناقشه ها مورد ترديد قرار نگرفته است. (6)

منابع

1 - مهدويت و جنگ تمدن‌ها (محمد اخوان)؛ 2 - نظريه برخورد تمدن‌ها (مجتبى اميرى)؛ 3 - همان / 270؛ 4 - همان / 55-45، 5 - همان / 48؛ 6 - فقه سياسى 10 / 246-243.

جنگ تهاجمى← جهاد ابتدايى

جنگ‌حق

در حقوق بين‌الملل (بخش حقوق جنگ) اغلب از