برخى نيز جهاد ابتدايى را پيكارى متحرك و انقلابى و جهاد دفاعى را درگيرى انفعالى شمرده‌اند، در حالى در همۀ موارد جهاد به مفهوم قرآنى عناوينى چون متحرك، انقلابى، انفعالى صادق است و از اين نظر فرقى بين ابتدايى و دفاعى وجود ندارد.

فقيه بزرگ، مرحوم كاشف‌الغطاء جهاد را به پنج نوع تقسيم كرده است. (1)

جهاد براى حفظ موجوديت اسلام:

هرگاه كفار قصد تهاجم بر بلاد اسلامى را داشته به طورى كه آمادۀ سركوب مسلمانان و استيلا بر اسلام و تحكيم سلطه بر مسلمانان باشند و آثار و شعارهاى كفر بر شعائر اسلامى تفوق يابد، واجب است هركس به مقدار قدرت و امكاناتى كه دارد براى جهاد هجرت كند و هركس كه قادر به فرماندهى است و مى‌تواند نيروهاى رزمنده اسلام را جمع‌آورى كند، واجب است فرماندهى دفاع را بر عهده گيرد و او مى‌تواند از اموال مسلمانان به ميزان مورد احتياج براى جهاد استفاده كند چه در حضور امام و عدم حاكميتش و چه در غيبت امام و حضور فقيه جامع‌الشرايط و چه در غيبت او، بر مردم واجب است كه از او اطاعت كنند.

جهاد براى حفظ دماء، اعراض و اموال مسلمانان:

در شرايطى كه جان و مال و اعراض مسلمانان در معرض هتك و تعرض است، اگر كسى بتواند رياست جامعه اسلامى را بر عهده بگيرد كه مسلمانان از وى اطاعت كنند، واجب است وظيفۀ جهاد را براى حفظ حقوق جامعه اسلامى بر عهده بگيرد و تا آن ميزان كه براى رسيدن به اهداف اين نوع جهاد لازمست از اموال مسلمانان بگيرد، اگر از مجتهد عادل هم اجازه بگيرد بهتر است.

جهاد براى كمك به گروه مسلمانان:

جهاد براى كمك به گروه و ملتى از مسلمانان كه با كفار درگير شده و احتمال مى‌رود شكست بخورد و كفار بر آنها استيلا پيدا كنند.

جهاد براى بازگرداندن حاكميت اسلام:

بلاد و سرزمين‌هايى كه به دست كفار افتاده و تحت استيلاى آنان قرارگرفته و در شرايطى كه ملت يا ملت‌هايى از مسلمانان تحت سلطه بيگانگان قرار گرفته‌اند و اسلام موجوديتش بر اثر استيلاى كفر موهون شده (اصلاح بيضۀ الاسلام بعد كسرها و اصلاحها بعد ثلمها) بر مسلمانان حاضر و غايب در سراسر جهان واجب است كه خانواده و اموال خود را رها كنند و براى جهاد مهاجرت كنند، آنها كه نفوذ و قدرت اجتماعى دارند از نفوذ و قدرتشان و آنها كه صاحب ثروت انداز اموالشان و آنان كه سلاح دارند از سلاحشان و كسانى‌كه قدرت تدبير و سياست دارند از فكر و تدبيرشان استفاده كنند و دشمن را دفع و حاكميت و سيادت اسلام را بازگردانند.

اين نوع جهاد با فضيلت‌ترين انواع جهاد است و نزديك‌ترين وسيله براى قرب حضرت حق. كسى‌كه در راه اين چهار قسم از جهاد كشته شود، روز جزا با شهدا محشور است و او بالاترين شهيد است كه در زمره شهداى كربلا محسوب مى‌شود، بهشت براى او آذين بندى مى‌شود و فرشتگان به استقبالش مى‌شتابند و در واپسين روز او ميهمان سيد الانبياست.

كسى كه بر خود واجب مى‌داند سخن مرا بپذيرد و وظايف خود را از من بياموزد و عمل كند او بايد امروز