عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اِعْتَدىٰ عَلَيْكُمْ‌) (1) تجاوز و اقدام به جنگ در ماه‌هاى حرام با عمل متقابل، قصاص و مقابله به مثل خواهد شد، (2)

3. متوقف كردن جنگ و تاخير انداختن آن تا اينكه دشمن خود آغازگر جنگ باشد.

اين اصل را مى‌توان از گفتار امام على (ع) كه فرمود:

«لاتقاتلوهم حتى يبدؤوكم، فانكم بحمد الله على حجة و ترككم اياهم حتى يبدؤوكم حجة اخرى لكم عليهم» (3) استنباط كرد كه ياران خود را در جنگ ناخواسته اى كه بر امام تحميل شده بود، از شروع به جنگ نهى كرد و فرمود: بگذاريد آنها خود آغازگر جنگ باشند. زيرا شما در صراط حق گام بر مى‌داريد و نيازى به جنگيدن نداريد، اين خود به‌طور منطقى برترى شما را به اثبات مى‌رساند، با خوددارى جنگ مزيت دومى را كسب مى‌كنيد كه اين، آنها بودند كه جنگ را آغاز و بر شما تحميل كردند؛

4. متاركۀ جنگ در شب: به معناى شروع نكردن جنگ به هنگام شب و نيز خاتمه دادن به جنگ در صورتى كه جنگ از روز به شب كشانده شود.

در اين مورد امام صادق سيره پيامبراكرم (ص) را جنين بيان مى‌كند:

«ما بيّت رسول‌الله (ص) عدوا قطّ ليلا» (4) رسول خدا هرگز شب را با دشمن به سر نبرد؛

5. تاخير انداختن جنگ تا زوال ظهر به اين منظور كه چون به هنگام ظهر بسيارى روى به عبادت و رحمت الهى مى‌آورند و هر چه زمان به شب نزديك‌تر باشد، امكان كمتر شدن مدت جنگ بيشتر مى‌شود زمينه ترك جنگ و حداقل كوتاه كردن مدت آن فراهم شود.

امام صادق (ع) در اين مورد سيره امام على (ع) را چنين توصيف كرده است.

«كان اميرالمؤمنين لا يقاتل حتى تزول الشمس و يقول: تفتح ابواب السماء و تقبل الرحمه و ينزل النصر و يقول: هو اقرب الى الليل و اجدر ان يقل القتل و يرجع الطالب و يفلت المنهزم» (5) اميرالمؤمنين (ع) چنان بود كه همواره از جنگ خوددارى مى‌كرد، تا ظهر شود و مى‌گفت هنگام ظهر زمان گشوده شدن درهاى آسمان و زمان ريزش رحمت و نزول نصرت الهى است و نيز مى‌فرمود: ظهر به شب نزديك‌تر است و از اين نظر مناسب‌تر است كه كشتار كمتر مى‌شود و جويندگان باز مى‌گردند و گريختگان نجات مى‌يابند؛

6. اجتناب از شبيخون و حملات غافلگيرانه در شب كه در سيره نظامى پيامبر (ص) نقل‌شده «كان اذا طرق العدو لم يغو حتى يصح». (6) رسول خدا (ص) چنان بود كه هرگاه به دشمنى مى‌رسيد بر او شبيخون نمى‌زد، تا صبح شود.

گرچه فقها مفاد اين حديث را حكم استحبابى و غير الزامى تلقى كرده‌اند (7) ولى پيروى از سيرۀ پيامبر (ص) مورد تأكيد قرآن و حديث است؛

7. تمهيل و فرصت خواستن از دشمن در مواردى كه اصرار دشمن بر ادامۀ جنگ است بويژه در موارديكه جبهه اسلامى بخواهند مقاصد انسان دوستانه و اهداف معنوى خود را با يك سلسله اعمال پرجاذبه به نمايش گذارده و دشمن را تحت تاثير معنوى قرار دهند. به هر حال اگر ضرورتى مانند حالت مقابله به مثل ايجاب كند، شبيخون به عنوان يك تاكتيك مورد استفاده قرار مى‌گيرد، چنانكه از سيره پيامبر (ص) نقل‌شده كه: