انعطاف‌پذيرى منافقانه به ويژه اگر به صورت خصلتى ثابت درآمده باشد، خطرناك‌ترين حالت اجتماعى و روانى براى يك ملت در برابر تجاوز محسوب مى‌شود.

مردمى كه در برابر تجاوز سرفرود مى‌آورند، سپس به حالت اوليه بازمى‌گردند و خود را براى پذيرش هر نوع تجاوز جديدى آماده مى‌كنند. در برابر سخنان امام بدون كوچك‌ترين مقاومت خود را تطبيق مى‌دهند و آن‌چنانكه امام مى‌خواهد خط و شيوه خود را راست و درست مى‌كنند؛ اما شبانگاه همان روز به خط و شيوۀ قبلى بازمى‌گرداند، تا يكبار ديگر به خط امام بازگردند و سپس خط خود را در پيش گيرند و... هر صبحگاهى چون چوبه تير راستا و تنظيم شده و شبگاه چون كمانى خميده. (12)

منابع

1 - نهج‌البلاغه / خ 33؛ 2 - نهج‌البلاغه / خ 373؛ 3 و 4 - نهج‌البلاغه / خ 55 و 12؛ 5 - نهج‌البلاغه / ن 36؛ 6 - نهج‌البلاغه / خ 43؛ 7، 8 و 9 - نهج‌البلاغه / ن 14، 33 و 62؛ 10 - نهج‌البلاغه /خ 97؛ 11 - توبه / 122؛ 12 - فقه سياسى 281/5-262.

جهاد ابتدايى (و ديدگاه شيخ مفيد)

گرچه شيخ مفيد باب خاصى براى مسائل جهاد در كتاب خود نگشوده است، اما در لابه‌لاى بحث از امر به معروف و نهى از منكر، آنجا كه تفويض ولايت از طرف ائمه (ع) به فقيهان شيعه مطرح مى‌شود، جهاد را نيز در رديف امورى مى‌آورد كه به فقها واگذار شده است. (1)

شيخ، جهاد با كفار و با كسانى‌كه مانند تبهكاران سزاوار جهادند را به‌طور مطلق آورده كه شامل جهاد ابتدايى نيز مى‌شود؛ چنانكه قسمت دوم عبارت، جهاد با بغات را نيز شامل مى‌شود.

شيخ مفيد در موارد ديگرى مانند انفال (2) اشاراتى به اختيارات دولت امامت دارد. (3)

منابع

1 و 2 - المقنعه / 279، 589، 675 و 812-810؛ 3 - فقه سياسى 35/8.

جهاد (از ديدگاه علماى اهل سنت)

فقهاى اهل سنت جهاد را از عبادات بزرگ و فرايض مهم مى‌دانند و فرقى بين جهاد ابتدايى و جهاد دفاعى قائل نيستند. احمد بن حنبل در اين مورد مى‌گويد: در ميان فرايض عملى بالاتر از جهاد را نمى‌شناسم. (1)

گرچه موارد جهاد از حيث حكم يكسانند ولى جهاد دريايى افضل از جهاد زمينى است (2) و نيز جهاد با اهل كتاب بهتر از جهاد با ديگر فرق كفار است. (3)

پاسدارى از امنيت دارالاسلام و امت مانند جهاد داراى فضيلت است، رسول خدا (ص) در اين باره فرمود:

«چشمانى هستند كه آتش دوزخ با آنها هرگز تماس ندارد: چشمى كه از ترس خدا بگريد و چشمى كه براى پاسدارى بيدار بماند». (4)

مرزبانى يكى از مهم‌ترين موارد جهاد است و مرزدارى (رباط) كامل چهل روز است، ولى هر مقدار از زمان كه به نسبت مرزدارى در مرزها اقامت گزيند، عنوان مرابطه به آن صدق مى‌كند. (5)

مراتب فضيلت مرابطه بستگى به ميزان خوف در مرزبانى دارد (6) و زنان و كودكان نبايد در مرزهاى