پرداختند، شما بين يكى از آنها صلح برقرار كنيد و اگر يكى بر ديگرى تجاوز و ستم نمود، با متجاوز ستمكار، وارد جنگ شويد تا به فرمان خدا گردن نهند و اگر چنين كردند، پس بين آندو بر اساس عدالت اصلاح كنيد و قسط را برقرار كنيد كه خداوند برقرار كنندگان قسط را دوست مى‌دارد».

در آغاز آيه، گرچه اعلان جنگ در مورد دو كشور و يا دو ملت و يا دو گروه مسلمانى كه يكى متجاوز است، بيان‌شده، ولى كليت (فَقٰاتِلُوا اَلَّتِي تَبْغِي حَتّٰى تَفِيءَ إِلىٰ أَمْرِ اَللّٰهِ‌) نشانگر عموميت قانون، نسبت به هر گروهى است كه در صحنۀ جنگ به ديگرى ستم و تجاوز روا مى‌دارد؛

10. در مورد تحريكات و توطئه‌ها و زمينه‌سازى آشوبهاى داخلى و اغتشاش ها و ايجاد تفرقه و فتنه كه عاملان آن متجاوز و دشمن در حال جنگ تلقى شده‌اند، و جهاد تدافعى در مقابل آنان اجتناب‌ناپذير مى‌شود.

(يَسْئَلُونَكَ عَنِ اَلشَّهْرِ اَلْحَرٰامِ قُلْ قِتٰالٌ فِيهِ كَبِيرٌ وَ صَدٌّ عَنْ سَبِيلِ اَللّٰهِ وَ كُفْرٌ بِهِ وَ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرٰامِ وَ إِخْرٰاجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِنْدَ اَللّٰهِ وَ اَلْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ اَلْقَتْلِ وَ لاٰ يَزٰالُونَ يُقٰاتِلُونَكُمْ حَتّٰى يَرُدُّوكُمْ عَنْ دِينِكُمْ إِنِ اِسْتَطٰاعُوا). (12)

«از تو در مورد ماه حرام مى‌پرسند كه جنگ در آن چگونه است‌؟ بگو اقدام به جنگ در ماه حرام گناه بزرگى است و سد راه خدا و كفر به خدا و به مسجد الحرام است. اما بيرون كردن مردم وابسته به مسجد الحرام، پيش خدا گناهى بزرگ‌تر است و فتنه از كشتار بزرگ‌تر و اين دشمنان دست از جنگ با شما برنمى‌دارند تا شما را از دينتان برگردانند؛ اگر توانايى آن را پيدا كنند».

به جز مواردى كه در زمينۀ جهاد تدافعى بيان شد، اسلام انگيزه‌هاى ديگرى را نيز به عنوان مجوز منطقى براى اعلان جهاد معرفى مى‌كند كه به نام جهاد تهاجمى و رهايى‌بخش، از ديدگاه قرآن بررسى مى‌شود.

اما در آغاز بايد به اين نكته توجه كافى مبذول داشت كه قرآن - در همان حال كه جنگ ابتدايى را در مواردى تجويز مى‌كند - شيوه مسلمانان مجاهد و رزمنده و پرهيزكارانى را كه پرچم پيكار رهايى‌بخش را به دوش مى‌كشند، مورد ستايش قرار مى‌دهد. (13)

منابع

1 - حج / 39 و 40؛ 2 - بقره / 190؛ 3 و 4 - توبه / 5؛ 5 - مائده / 33؛ 6 - توبه / 13؛ 7 - نساء / 76؛ 8، 9 و 10 - توبه / 12، 29 و 123؛ 11 - حجرات / 9؛ 12 - بقره / 217؛ 13 - فقه سياسى 260/5-256.

جهاد (و حضور غير مسلمانان در جبهه)

استفاده از نيروهاى غير مسلمان در مراحل مختلف جهاد اعم از تبليغات، برنامه‌ريزى، پشتيبانى، مديريت طرح و عمليات، فرماندهى و عمليات رزمى از مسائل بسيار مهم و حائز اهميت است.

با توجه به شمول آيۀ: (وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اِسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ‌) (1) مى‌توان گفت هر نوع امكان افزايش توان رزمى مسلمانان در جهاد امرى مطلوب و مورد تأكيد آيۀ مذكور است.

لكن اين اصل را نمى‌توان به عنوان يك قاعده كلى در نظام دفاعى و جهادى اسلام پذيرفت كه هر نيرو و هر وسيله‌اى كه موجب تقويت بنيه دفاعى شود از نظر اسلام مجاز است. از اين رو بسيارى از فقها در جندين