محسوب مى‌شود، اما تبديل شدن اين اهرم فشار به يك معاملۀ سياسى و عامل سركوب كشورهايى كه در راستاى اهداف قدرت‌هاى بزرگ حركت نمى‌كنند، بى‌ارزشى اينگونه شيوه‌هاى اجرايى را به اثبات رسانيده است.

منبع

درآمدى بر فقه سياسى / 232.

حقوق مجروحان جنگى

منظور از حقوق مجروحان جنگى، امتيازات و حقوقى است كه در دين مبين اسلام براى متخاصمانى كه در پيكار با مسلمانان مجروح شده‌اند، در نظر گرفته شده است. گرچه حربى (دشمن متخاصم) از نظر اسلام احترامى ندارد و در واقع اين خود حربى است كه با عمليات خصمانۀ خود، احترام خويش را از ميان برداشته است و به‌طور ضمنى هرگونه رفتار متقابل را از پيش برگزيده است.

مشروعيت جهاد در برابر حربى و مشروعيت غنيمت گيرى اموال حربى دلالت روشنى بر سلب احترام حربى از ديدگاه اسلام دارد، چنانكه اصولا اين خود مقتضاى طبيعت جنگ است.

به همين لحاظ است كه مسلمانان شهداى خود را با اداى احترام خاص دفن مى‌كنند، ولى در مورد كشته شدگان دشمن وظيفه مشخصى ندارند، مگر آنكه بر اساس قرارداد دو يا چند جانبه و يا مقررات بين‌المللى خود را به انجام عملى، موظف كرده باشند.

نكات ريزى در رابطه با مسائل انسانى در فقه نسبت به مجروحان دشمن متخاصم ديده مى‌شود، كه برخى از آنان از اين قبيلند:

1. انتقال اعضاى جدا شده از بدن دشمن مانند سر و دست از جبهۀ جنگ به جاى ديگر، به منظور تحقير دشمن ممنوع است و اين عمل در واقع نوعى مثله كردن يا عملى مثابه آن محسوب شده و از سوى ديگر موجب تحريك دشمن به عمل مشابه نيز مى‌شود؛ (1)

2. دفن كردن اجساد دشمن ممنوع نيست و به مقتضى اصل اولى اباحه، جايز بودن اين عمل انسانى از نظر فقه قابل‌قبول است و نظر به اينكه عمل دفن از عبادات محسوب نمى‌شود، با وجود فقدان دستور شرعى در اين مورد، مى‌توان گفت كه جواز دفن در واقع «تشريع» محسوب نمى‌شود. (2)

نهى در يكى از احاديث (3) مربوط به دفن كشته شدگان بر اساس توّهم وجوب دفن است كه بر اساس يك قاعده اصولى در چنين مواردى نهى، دلالتى بر تحريم ندارد؛

3. روايت نبوى در مورد احسان نسبت به اجساد دشمن: «ان الله كتب الاحسان على كل شى فاذا فقلتم فاحسنوا القتله» (4) خداوند احسان را در هر چيزى واجب شمرده، هرگاه دست به قتل (دشمن) زديد با كشته شده گان رفتار نيكو داشته باشيد، 4. با وجود سنت جاهلى كه در جنگ‌ها سرهاى كشته‌شده هاى دشمن را بر سر نيزه مى‌كردند و با خود به نشانۀ پيروزى حمل مى‌كردند، اما در تمام پيروزى‌هاى سپاه اسلام در زمان رسول خدا (ص) يكبار هم اين عمل ديده نشد؛ (5)

5. هنگامى‌كه اجساد قابل شناسايى نباشند، همۀ آنها دفن مى‌شوند، بسيارى از فقها بر اين احتياط تأكيد مى‌ورزند؛ (6)

6. پيامبر اكرم (ص) در سفرها هرگاه به جسد انسان