كه به اين ترتيب نگهدارى مى‌شوند، به موجب ماده 80؛ اهليت مدنى خود را به‌طور كامل حفظ مى‌كنند و تمامى حقوق ناشى از آن را در صورت عدم مغايرت با وضعيت خود استيفا مى‌كنند. با اين همه، بعضى علما در وجود يك قاعده عرفى كه مانع توقيف و نگهدارى دسته جمعى اتباع غير نظامى دشمن باشد، ترديد دارند. (3) در مورد تجارت اتباع دشمن نيز، طى جنگ اول و دوم جهانى، راهكار متبع، ممنوعيت تجارت با اتباع دشمن بود. بلكه حتى در جريان جنگ جهانى دوم، تفسير موسّع از ممنوعيت تجارت با دشمن قاعده عمومى شد و در نتيجه براى مثال پرداخت ديون يك شركت متعلق به دشمن به مثابۀ عمل تجارى ممنوعه تلقى مى‌شد و از ابتداى جنگ جهانى اول، دول درگير تمامى قراردادهايى را كه روابطى با دشمن توليد مى‌كرد و بعد از آغاز جنگ منعقد شده بود، به علت مخالف بودن با نظم عمومى، مطلقا باطل اعلام كردند و همين قواعد در جنگ جهانى دوم نيز به كار گرفته شد. جالب اينكه كميسيون مصالحه فرانسه - ايتاليا كه با قراداد صلح 1947 م تأسيس گرديده بود، پذيرفت كه به‌طوركلى، شروع جنگ فسخ قراردادهاى منعقده بين اتباع دول متخاصم را به دنبال دارد. در مورد وضعيت اموال دشمن، در جنگ اول و دوم جهانى تدابير محدودكنندۀ بسيار شديدى شامل ضبط و توقيف و تصفيه و فروش اموال اتباع دشمن اتخاذ شد. (4)

از مقايسۀ حقوق بشردوستانۀ معاصر با اسلام اين نكته مهم روشن مى‌شود كه بسيارى از قواعد حقوق بين الملل كه در كنوانسيون‌هاى چهارگانۀ 1949 م ژنو پا به عرصه نهاده، بيش از 1400 سال پيش در اسلام تدوين شده بوده است.

منابع

1 - انفال / 58؛ 2 - آثار الحرب / 518-509؛ 3 - روسو 1 / 58-55؛ 4 - آثار الحرب / 509.

اتحاد← اصل اتحاد

اتحاد دولت‌ها

اتحاد دولت‌ها، عبارت است از تعهد دو يا چند دولت در مقابل يكديگر براى تأمين كمك‌هاى سياسى، اقتصادى، اجتماعى و حتى نظامى، در صورت وقوع جنگ.

اتحاد دولت‌هاى به‌طور كامل مستقل، در زمينه‌هاى مختلف مورد نظر دولت‌ها، طى قرارداد مشترك و پيمان‌هاى خاصى تشكيل مى‌شود، از آن جمله مى‌توان اتحاديه‌هاى نظامى، مانند پيمان ورشو و اتحاديه‌هاى پولى مانند حوزه فرانك و حوزه دلار، و اتحاديه‌هاى سياسى مانند بلوك شرق و بلوك غرب، و اتحاديه‌هاى نژادى، مانند اتحاديه عرب را نام برد.

در نيم سدۀ اخير انعقاد پيمان‌هاى چند جانبه و تشكيل اتحاديه‌ها، در حيات سياسى ملل، اهميت بسيارى كسب كرده است. برخى از اين پيمان‌ها به جز اهميت سياسى و اقتصادى از خصلت فرهنگى نيز برخوردار است، مانند اتحاديه هايى كه بين كشورهاى واجد تمدن و فرهنگ مشابه، منعقد مى‌شود. از قبيل اتحاديه كشورهاى اروپايى يا شوراى اروپايى.

در كنار اين اتحاديه‌ها، نوع ديگرى از پيمان‌ها نيز ديده مى‌شود كه گرچه به‌ظاهر به عنوان اتحاديه و يا