تجاوزكارانه خود بهانه كرده‌اند و بازگشت به سرزمين مقدس را به منظور جذب يهوديان مطرح كرده‌اند، ولى در نهايت ناگزيرند خصلت‌هاى دينى يهود را براى ادامه سياست‌هاى توسعه‌طلبانه خود حفظ كنند؛ و به همين دليل است كه ما رهبرى صهيونيسم را در ردۀ رهبرى مكتبى آورده‌ايم.

و نيز مانند رهبر بعث كه خواهان استقرار نظام سياسى مبتنى بر سوسياليزم و تفكر الحادى در چارچوب نزاد عرب و ناسيوناليسم عربى است. رهبرى بعث توانست با جذب گروهى از جوان‌هاى عرب قدرت سياسى را در دو كشور مسلمان عراق و سوريه به دست گيرد.

از سال 1953 كه حزب سوسياليست بعث عربى به طور رسمى اعلام موجوديت كرد، رهبرى آن از پان عربيسم جانبدارى مى‌كرد و خط مشى آن بر پايۀ سوسياليست و ناسيوناليسم عربى بود و در اتحاد سوريه و مصر نقش فعال داشت؛ ولى مسائل عربى آن‌چنان پيچيده و وابسته به سياست‌هاى جهانى بود كه رهبرى بعث عربى، ناگزير تن به تجزيه و انشعاب داد و خود بر عوامل بى شمار تفرقه ميان ملت عرب افزود و جريان‌ها و شرايط سياسى شاخه بعث عراق را به كلى از مواضع ايدئولوژيكى جدا كرد و رهبرى آن را به دنبال سياست‌هاى استكبارى و وابستگى كشانيد، به نحوى كه براى حفظ خود و قدرت به دست آورده، پايبند هيچ اصل و مرامى نيست و خط مشى آن را شرايط متغير و رويدادهاى روزمره تعيين مى‌كنند؛

ب - رهبرى مكتبى دولتى: منظور از رهبرى مكتبى دولتى آن است كه گاه رهبرى داراى اصول و خط مشى معين مبتنى بر ايدئولوژى مشخص است ولى هدف آن حركت در درون يك جامعه و دولت و كشور خاصى است و از انگيزه‌هاى نژادپرستانه و ناسيوناليستى هم به دور است.

در اين مورد مى‌توان رهبرى ليبراليسم را مثال آورد؛ زيرا ليبراليسم در اصل به دليل اعتقادى كه به آزادى انسان و مختار بودن او دارد و تفكر اجتماعيش مبتنى بر اصالت فرد و فلسفه‌اش بر پايۀ ايده آليسم اخلاقى قرارگرفته، داراى خصايص مكتبى است و خط مشى آن را اصول ذكرشده، تعيين مى‌كند. رهبرى ليبراليسم سعى دارد قانون و دولت را به حمايت از اين اصول وادار كند و فرد و منافع آن را محور قرار دهد؛ زيرا فرد است كه تنها وسيلۀ آزمون و برآمدن خواستهاست و نيازهاى او تنها معيار سودمندى و موفقيت است.

ليبراليسم اقتصادى نتيجۀ منطقى نهضت ليبراليسم است كه سلطه دولت را بر فعاليت‌هاى اقتصادى نفى مى‌كند و محدود كردن تجارت را با ماليات بر واردات و انحصار توليد و توزيع ثروت را به دست دولت و ديگر كنترل ها و نظارت هاى مخالف آزادى مردم را نادرست دانسته و با آنها مبارزه مى‌كند و دموكراسى را بر پايه همين تفكر تفسير مى‌كند.

رهبرى ليبراليسم را از آن جهت مكتبى شمرديم كه از نظر فلسفى و جهان‌بينى نيز خواه‌ناخواه براساس اصالت فرد و آزادى انسان اعتقاد بر آن دارد كه هركس در انتخاب ايدئولوژى و راه شناخت جهان و انسان و جامعۀ آزاد و امت، مى‌تواند ماديگرا و يا معتقد به خدا و وحى باشد و نهايت اين نوع تفكر به اصالت انسان به مفهوم نفى اصالت غيرانسان مى‌رسد و نيز قبول مسئوليت در برابر انسان و نفى هر نوع تعهد و مسئوليت در برابر غير انسان نتيجۀ منطقى تفكر فلسفى ليبراليسم است كه بنابه ماهيت يك تفكر الحادى و شرك آلود بشمار مى‌آيد.

ليبراليسم به دليل نداشتن يك بنياد فلسفى مشخص انشعابهاى زيادى به خود ديده و در مسلك‌ها و