أَرْضاً لَمْ تَطَؤُها). (9) اين آيه كه به دنبال خيانت يهوديان بنى‌قريظه در مورد تصرف اراضى و اموالشان نازل شد، مبين آن است كه قبل از خيانت مردم سرزمين خيبر، حاكميتى برآن اراضى داشتند و اين حاكميت ارضى مورد احترام بوده است و اين نوع احترام و شناسايى در مورد تمامى سرزمين‌هايى كه مردمشان قصد تجاوز به سرزمين‌هاى اسلامى را نداشته باشند و خطر بالفعل و بالقوه‌اى از آنان متوجه اسلام و مسلمانان نشود، صادق خواهد بود آن گونه كه قرآن مى‌گويد: (لاينهاكم اللّه عن الّذين لم يقاتلوكم فى الدّين و لم يخرجوكم من دياركم آن تبرّوهم و تقسطوا اليهم). (10)

بديهى است باتوجه به ماهيت ايدئولوژى اسلام كه داراى خصلت جهان‌شمولى و متضمن دعوت جهانى است، اين نوع شناسايى تنها به منظور توافق در قدر مشترك‌ها براى رسيدن به توافق‌هاى بيشتر و در نهايت صلح، مكتب واحد و حكومت جهانى متحد است.

اسلام دين واقع‌بين است و ضرورت‌هاى موجود را در نظر مى‌گيرد و براى ريشه‌كن كردن واقعيت‌هاى نامطلوب و آنچه كه هست و نبايد باشد، از ريشه‌ها و بنيادها آغاز مى‌كند و مسائل را به‌طور مرحله‌اى حل مى‌كند.

نفى واقعتى‌هاى موجود و به رسميت نشناختن كشورى كه به اراده ملتى و يا با تحميل فرد يا گروهى به وجود آمده است، هرنوع امكان رسيدن به مقصود مطلوب را از ميان مى‌برد. در حاليكه به رسميت شناختن نسبى و مقطعى، اين امكان را به دولت اسلامى مى‌دهد كه در چند مرحله مشكل را حل كند و اين راه‌حل تدريجى را از توافق‌هاى نسبى در قدر مشترك‌هاى موجود اعاز كند و چنين سياستى نيازمند به شناسايى نسبى است كه از باب الضرورات تبيح المحظورات، مشروعيت پيدا مى‌كند و نهايت براساس اصل الضرورات تقدر بقدرها، به‌طور محدود، منشأ آثار حقوقى در قراردادها و روابط سياسى صلح‌جويانه مى‌شود. (11)

منابع

1 - فقه سياسى 229/3؛ 2 - طه / 63؛ 3 - ابراهيم / 13؛ 4 - طه / 57؛ 5 - هود / 65؛ 6 - بقره / 243؛ 7 - آل‌عمران / 195؛ 8 - ممتحنه / 9؛ 9 - احزاب / 27؛ 10 - ممتحنه / 8؛ 11 - فقه سياسى 208/3-20.

سرزمين دولت اسلامى (و قلمرو آن)

سرزمين‌هايى كه جزو قلمروى دولت اسلامى محسوب مى‌شوند عبارتند از:

1. اراضى اصلى: اين عنوان شامل آن قسمت از اراضى اى است كه در تحت تصرف مسلمانان و دولت اسلامى بوده و به اصطلاح، اصل «يد» و تصرف فعلى، اختصاص اراضى مزبور را به مسلمانان، تشخيص و تعيين مى‌كند؛

2. اراضى الحاقى: عبارت از سرزمين‌هايى است كه بر اثر جهاد و دفاع به تصرف مسلمانان در مى‌آيد؛

3. اراضى تحت الحمايه اى: كه شامل سرزمين‌هايى است كه پس از انعقاد پيمان ذمه متعلق به ذميان و اقليت‌هاى مذهبى مى‌شود. اراضى مزبور ممكن است در داخل قلمروى اسلامى (دار الاسلام) و يا در خارج، به صورت كشور جداگانه‌اى كه از حمايت دفاعى دولت اسلامى برخوردار است، تصور شود.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منبع

فقه سياسى 232/3.

سرنوشت اسيران مسلمان← استرقاق

سقيفه