بود. ايشان كه نزديك به عصر ائمه عليهم السلام مى‌زيسته، با جمع‌آورى روايات اهل بيت عليهم السلام و تأليف كتاب‌هاى نفيس و با ارزش، خدمات ارزنده و كم نظيرى به عالم اسلام و تشيع كرد. شيخ طوسى در معرفى شخصيت علمى شيخ صدوق مى‌گويد:

«او دانشمندى جليل‌القدر و حافظ احاديث بود. از احوال رجال، كاملا آگاه و در سلسله احاديث، نقادى عالى مقام به شمار مى‌آمد. بين بزرگان قم، از نظر حفظ احاديث و كثرت معلومات مثل و مانندى نداشت و در حدود سيصد اثر تأليفى از خود به يادگار گذاشته است.» (2) رجالى كبير، نجاشى نيز چنين مى‌نويسد:

«ابو جعفر (شيخ صدوق) ساكن رى، فقيه و چهره برجستۀ شيعه در خراسان است، او به بغداد نيز وارد شد و با اين‌كه در سن جوانى بود، همۀ بزرگان شيعه از او استماع حديث مى‌كردند». علامه بحرانى چنين تصريح مى‌كند:

«جمعى از اصحاب ما، از جمله علامه در «مختلف»، شهيد در «شرح ارشاد» و سيد محقق داماد، روايات مرسله صدوق را صحيح مى‌دانند و به آنها عمل مى كنند؛ زيرا همان‌گونه كه روايات مرسلۀ ابن ابى عمير پذيرفته‌شده، روايات مرسلۀ صدوق هم مورد قبول واقع شده است.» (3) ايشان از حشر و نشرهايى كه با آل بويه داشته نهايت استفاده را برد، به ويژه در آن زمان كه در جهان اسلام مذاهب چهارگانه اهل سنت ميدان‌دار بودند، شيخ صدوق با استفاده از موقعيت ايجاده شده توسط صاحب بن عباد، نه‌تنها خدمات فراوانى به جهان اسلام كرد بلكه پايۀ مكتب تشيع و تبليغ را بيش‌ازپيش محكم و استوار كرد.

در سايۀ استفاده از استادان مبرز شاگردانى را تربيت نمود كه هر كدام مانند ستاره‌اى در آسمان علوم اسلامى نور افشانى مى‌كنند كه برادرش حسين بن على بن موسى بن بابويه قمى، شيخ مفيد، شيخ ثقة الدين حسن بن حسين بن على بن موسى بن بابويه برادرزاده صدوق، على بن احمد بن عباس، پدر شيخ نجاشى، ابو القاسم على بن محمد بن على خزاز - ابن غضائرى، ابو عبد اللّه حسين بن عبيد اللبه بن ابراهيم، ابو الحسن جعفر بن حسين حسكه قمى، استاد شيخ طوسى، شيخ ابو جعفر محمد بن احمد بن عباس بن فاخر دوريستى، معاصر شيخ طوسى، ابو زكريا محمد بن سليمان حمرانى، شيخ ابو البركات على بن حسن خوزى نمونه‌هايى از آنها است. (4)

علاوه بر تربيت شاگردان، تأليفات فراوان و گوناگون وى در علوم و فنون مختلف اسلامى، هر كدام گوهرى تابناك و گنجينه‌اى پايان‌ناپذير است كه هم‌اكنون نيز با گذشت بيش از هزار سال از تاريخ تأليف آنها، به جاى فرسودگى و بى‌رونقى، روزبه‌روز بر ارزش و اعتبار آن افزوده شده و جايگاهى بس رفيع و والا يافته‌اند و در صدر قفسۀ كتابخانه‌ها و در سينۀ فقها و دانشمندان جاى دارند، كه از جملۀ آنهاست:

1 - من لا يحضره الفقيه؛

2 - مدينة العلم؛

3 - كمال الدين و تمام النعمة؛

4 - التوحيد؛

5 - الخصال؛

6 - معانى الأخبار؛

7 - عيون أخبار الرضا عليه السلام؛

8 - الأمالى؛

9 - المقنع فى الفقه؛

10 - الهداية بالخير؛

11 - صفات شيعه؛