مفهوم اين جمله در المقنع فى
الفقه: «فاحسن الى كل احد و لا ترد احدا من حاجه تهيأ لك» آن است كه فرد آگاه و
صاحب انديشه تحريم سياسى نظام حاكم، هنگامى كه در داخل اين نظام جور قرار مىگيرد،
بايد با استفاده از همه امكانات قابل بهرهبردارى در رفع نياز مردم بكوشد و چنين
عملى جز با برنامهريزى و شناخت كامل امكانات، وضعيت موجود و جايگاه فرد در كل
نظام حاكم امكانپذير نيست.
بى شك مخاطب شيخ صدوق در جملۀ:
«فان دخلت فيها» كسى است كه براساس اعتقاد به امامت و انحصار مشروعيت نظام سياسى
به نظام منسوب به امام (ع) نظام حاكم را نامشروع دانسته و بنابه حكم صدوق (اياك و
اعمال السطان) آن نظام را با تمامى نهادها و مسئولانش تحريم كرده و معتقد به زوال
و نابودى آن است و هر لحظه انتظار آن را دارد كه با واژگونى نظام حاكم، نظام سياسى
منسوب به امام (ع) اقتدار و حاكميت را در دست گيرد.
در اصطلاح سياسى امروز به
چنين فرد سياسى، آگاه و متحرك، انقلابى گفته مىشود كه با تحريم و بايكوت كردن
رژيم حاكم، تشكيلات مؤثرى را براى رفع ستم و ارائۀ خدمات به آحاد ملت خود سامان
مىبخشد؛
د - انديشۀ تعطيل
اعطاى لقب «اولياء الله» در
روايت امام هشتم (ع) بنابر نقل صدوق در المقنع فى الفقه، به كسانى كه با وجود
تحريم نظام حاكم در درون آن به محبت و دستگيرى اولياى خدا مىپردازند، مىتواند
منزلت و جايگاه مجاهدان در راه خدا را تداعى كند.
جاذبۀ اين واژه و امتياز
بزرگ الهى يعنى در زمره اولياى خدا قرار گرفتن خود، مىتواند به عنوان يك انگيزه
مؤثر در بسيج نيروها به سمت عملى كه موجب كسب چنين افتخارى مىشود به شمار آيد؛
ه - زير پرچم جور
نفوذ در درون دستگاه جور مىتواند
تا آن حد متصور باشد كه شخص نفوذى در همۀ عرصهها و صحنهها حتى فعاليتهايى
كه منتهى به مرگ وى شود مشاركت كند، چنانكه پيشفرض روايت امام صادق (ع) بنابر نقل
صدوق در كتاب المقنع فى الفقه همان است (فيقتل تحت رأيتهم)و
- انگيزه سياسى
عمل سياسى نيز مانند همه
اعمالى كه در حوزه دين انجام مىشود بايد انگيزه دار و همراه با بينش و معرفت
باشد.
مفاد حديث امام صادق (ع) در
مورد فقرۀ «يبعثه الله على نيته» در حقيقت همان مفهوم اصل
كلى: «انما الاعمال بالنيات» است كه به معناى ارزشيابى
عمل براساس انديشه، معرفت و انگيزه است.
منبع
فقه سياسى 28/8-21.
شيخ طوسى
محمد بن حسن طوسى (م 460)
معروف به شيخ طوسى، شيخ الطايفه و شيخ، از علماى شيعه در سدۀ پنجم قمرى. او معاصر
سلطان محمود غزنوى، حكومت آل بويه، شيخ صدوق، فردوسى، شيخ مفيد و سيد مرتضى بوده است.
وى در رمضان سال 385 هجرى
قمرى در طوس زاده شد، گرچه تاريخ دقيق تولد او در دست نيست. از كودكى آغاز به
آموختن علوم اسلامى كرد. سال 408، در 23 سالگى، خراسان را به قصد عراق ترك كرد و
به بغداد رفت تا از محضر بزرگترين دانشمند شيعۀ آن عصر يعنى شيخ مفيد درسآموزى
كند.