حكومت‌هاى جور را تحريم و هرگونه دستمزد حاصل از آن را حرام مى‌شمارد.

اين اصل فقهى مبين ديدگاه كلى شيعه نسبت به دولت‌هاى جائر در عصر غيبت است كه در تمامى آثار فقهى بازمانده از فقهاى شيعه به چشم مى‌خورد. (14)

گرچه شيخ مفيد باب خاصى براى مسائل جهاد در كتاب خود نگشوده است، اما در لا به لاى بحث از امر به معروف و نهى از منكر، آنجا كه تفويض ولايت از طرف ائمه (ع) به فقيهان شيعه مطرح مى‌شود، جهاد را نيز در رديف امورى مى‌آورد كه به فقها واگذار شده است. (15)

شيخ جهاد با كفار و با كسانى كه مانند تبهكاران سزاوار جهادند را به‌طور مطلق آورده است كه شامل جهاد ابتدايى نيز مى‌شود؛ چنانكه قسمت دوم عبارت، جهاد با بغات را نيز شامل مى‌شود.

شيخ مفيد در موارد ديگرى مانند انفال (16) اشاراتى به اختيارات دولت امامت دارد. (17)

منابع

116 المقنعه / 279، 589، 675 و 812-810؛ 17 - فقه سياسى 35/8-28.

[«ص»]

صابئين

صابئين كه در قرآن ذكر انها آمده، فرقۀ واسطۀ بين يهوديان و مسيحيان هستند و از اهل كتاب به شمار مى‌روند، اينان به‌طور مسلم همان ماندائى ها هستند و اين كلمه بايد مشتق از ريشۀ «ص ب ع» [عبرى] (فرورفتن در آب) باشد كه عين آن ساقط شده و به معناى «معمدون» است، يعنى كسانى كه تعميد را با تغسيل در آب اجرا مى‌كنند. صابئين مشرك از اين امر ابداً اطلاع ندارند و شايد اين اسم را از جهت احتياط به خود داده‌اند تا از اغماضى كه قرآن دربارۀ آن دسته از صابئين رواداشته، بهره‌مند شوند. (1)

صابئين ابتدا در شمال بين‌النهرين پراكنده بودند و مركز اصلى آنها حران و زبان آنان سريانى بود. مأمون خليفه مى‌خواست اين فرقه را سركوب كند، ليكن اطلاعات و معلومات آنان وى را از اجراى اين تصميم بازداشت. در حدود سال 259 ه ق. ثابت بن قره مشهور كه با هم‌كيشان خود اختلافى پيدا كرد و آنان وى را از جرگۀ خويش براندند، به بغداد آمد و در آنجا تشكيل شعبه ديگرى از صابئين داد. فرقۀ صابئين در بغداد مدتى آسوده بودند تا آنكه خليفۀ قاهر به آزار ايشان پرداخت و سنان بن ثابت را مجبور به قبول اسلام كرد. در حدود سال 364 ه‌ - ق. ابواسحاق بن هلال صابى كه منشى المطيع خليفه و الطائع خليفه بود سبب شد كه فرمان عفو هم‌كيشان خود را كه در رقه و ديار مُضر بودند، بگيرد و صابئين بغداد را نيز مورد حمايت قرار داد. در سدۀ يازدهم ميلادى بيشتر صابئين در حران و بغداد به سر مى‌بردند و در 424 ه ق. تنها يك معبد مخصوص ماه داشتند و آن قلعه‌اى در حران بود و در اين تاريخ اين معبد به وسيلۀ علويان مصر اشغال شد. در اواسط سده يازدهم آثار صابئين حرانى به كلى از ميان رفت، اما صابئين بغداد و رسوم آنها هنوز هم باقى است. بزرگانى كه از اين طايفه برخاسته و موجب اشتهار اين كيش شده‌اند، عبارتنداز: ثابت بن قره مهندس عالى‌مقام و منجّم مبتكر و فيلسوف. سنان بن ثابت پزشك، عالم طبيعى و اطبّاء و منجّمين ديگر از اين خاندان. ثابت بن سنان و هلال بن محسن مورخ. ابى اسحاق بن هلال وزير و كسانى ديگر ار اين خانواده. البتانى منجم مشهور. ابوجعفر الخازن رياضيدان. ابن الوحشية مولف فلاَ حت نبطى هم اگرچه خود را مسلمان معرفى مى‌كنند، اما به طور كامل به مكتب صابئين اختصاص دارند و از جابربن حيان كيمياوى مشهور هرچند اطلاع دقيقى در