دربارۀ ايشان نوشته است. در بخشى از اين مقاله آمده است: صاحب جواهر در طول عمر مبارك خويش، دست نيازمندان و فقيران را مى‌گرفت و با مردم ارتباط نزديكى داشت. در اين راستا، به كارهاى خير و عمومى همت مى‌گماشت. حفر دو چاه در نجف و كوفه و وقف آن بر استفاده همگان، از كارهاى ماندگار ايشان به شمار مى‌رود، علاوه بر آن، ساخت گلدسته‌هاى مسجد كوفه و بارگاه و صحن مسلم بن عقيل (س) از يادگارى هاى اين فقيه بزرگ محسوب مى‌شود. (5)

تأليفات و تصنيفات علمى ايشان عبارتنداز: «الرسالة العملية» (به فارسى نوشته و از كتاب «نجاة العباد» گرفته شده است)، (6) «رسالة فى الزكاة والخمس»، (7) «نجاة العباد فى يوم المعاد» (رسالۀ عمليه و فتواهاى فقهى)، «هداية الناسكين» (رساله‌اى درباره حج) (8) و «جواهر الكلام فى شرح شرايع الاسلام». (9)

جواهر الكلام به عنوان منبع ارزشمندى دربارۀ احكام الهى و حلال و حرام شريعت اسلام است. كتابى جامع در استنباط فقه كه نظيرش را تا به حال كسى نتوانسته به رشتۀ تحرير درآورد. نقل اقوال فقها و استدلال دقيق از نكات عمدۀ قابل‌توجه در جواهر است. (10)

جواهر در بيان همۀ فروعات فقهى مانند «بحار الانوار» علامه مجلسى است. ايشان در سن 25 سالگى شروع به تاليف آن كرد و حدود سى سال از عمر گرانبهاى خويش را صرف كرد و به خاطر همين تصنيف به «شيخ الفقهاء» شهرت يافت. (11)

ايشان در عصرى زندگى مى‌كرد كه عراق، محل نزاع و اختلاف بين دو كشور ايران و عثمانى بود. با وساطت شيخ كاشف الغطاء، استاد صاحب جواهر، براى مدت كوتاهى فضا آرام شد و فعاليت و نشاط حوزه نجف آغاز شد. اما پس از اين وقايع، دو مسئله رخ داد كه سبب به هم ريختن اوضاع شد و انگيزه‌اى را براى شيخ جهت تاليف اثر گرانمايه خويش به وجود آورد. آن دو، حملۀ فرهنگى وهابيون عربستان و مسئلۀ اخبارى‌گرى بود.

اخبارى‌ها جمعيتى كوچك از شيعيان را تشكيل مى‌دادند كه از افكار جامد و راكد برخوردار بودند. اينها مجتهدان و فقها را تخطئه و تقليد از آنها را جايز نميدانستند. و اجتهاد را عملى حرام قلمداد مى‌كردند با توجه به تهاجم افكار خطرناك وهابيت كه گاهى با حملۀ نظامى از جمله در سال 1221 ه‌ - به نجف مصادف مى‌شد و گسترش انديشه‌هاى اخباريون، حوزۀ فقاهتى شيعه نجف در صدد برآمد تا به مقابله و دفاع برآيد، به همين دليل شيخ شروع به تاليف كتابى جامع و استدلالى در فقه كرد. (12)

مرحوم شيخ عباس قمى، جواهر را بى‌نظير و منّتى از سوى مؤلف بر گردن همۀ فقها و مثل كتاب «بحارالانوار» آنرا جامع مى‌داند. (13)

آقا بزرگ تهرانى (ره)، او را از بزرگترين فقها اماميه و طايفۀ جعفريه و عالمى قرن توصيف مى‌كند. (14)

در اعيان الشيعه آمده كه برخى از حكما نقل مى‌كنند؛ اگر مورخ زمان صاحب جواهر بخواهد، حادثۀ عجيبى از روزگارش را بنويسد، چه چيزى شگفت‌انگيزتر از تاليف اين كتاب مى‌تواند باشد! (1)

محمد باقر موسوى خوانسارى، صاحب كتاب روضات الجنات، كه در عصر شيخ زندگى مى‌كرده و او را درك كرده و در مجلس درسش حضور يافته است، او را در فقه يگانۀ روزگار و از هر عالمى بالاتر مى‌داند كه به آگاهى تمام بر علوم اديان شهرت دارد. و همۀ دانشمندان او را به برترى علمى بر ديگران مى‌شناسند.

شعرى دربارۀ جواهر از شاعرى نقل مى‌كند و گفته شاعر را تاييد مى‌كند: «جواهر درياى دانش است كه انسان را از پليدى نادانى پاك مى‌كند. همنشين بزرگى