را بالا مى‌برد، اما در حد بالاى مصرف نيز به لحاظ قشر كم درآمد جامعه، مى‌توان صرفه جويى كرد و صرفه جويى به اين معنا هرگز پايين اوردن مصرف را به دنبال ندارد. مى‌توان از مصرف بالا به صورت شخصى و هم به صورت كمك به ديگران استفاده كرد.

صرفه جويى كه اسلام آن را توصيه مى‌كند، مانند صرفه جويى است كه يك پزشك به صورت رژيم غذايى به بيمار مى‌دهد. كه شخص در هر دو صورت مى‌تواند مازاد مصرف خود را به ديگران كه نيازمندند بدهد، تا همه سلامت روحى و جسمى خود را حفظ كنند و از مصرف بالا براى توليد و اشتغال بيشتر استفاده كند.

منبع

فقه سياسى 158/4-157.

صفو

منظور از «صفو» بخشى از اشيا و اموال ارزشمندى است كه امام مى‌تواند قبل از تقسيم غنايم به خود اختصاص دهد. در جنگ‌هاى صدر اسلام نيز متداول بوده است كه چنين اشيايى را كه اغلب مورد استفاده سلاطين و رؤساى دولت‌ها بوده است، براى شخص پيامبر (ص) و خلفا اختصاص مى‌داده‌اند.

در يك مورد خالد بن وليد شنل زربفتى را به مدينه آورد و تقديم پيامبر (ص) كرد.

اما در سيره سياسى و حكومتى پيامبر (ص) و امير المؤمنين (ع) استفاده شخصى از اين اموال «صفو» ديده نشده است و حتى در مواردى هم تصريح به عدم استفاده از آنها به نفع بيت‌المال مسلمانان شده است.

در يكى از خطبه‌هاى آغازين خلافت على (ع) چنين آمده است:

«اما انى و الله ما ارزؤكم من فيئكم هذا درهما ما قام لى غرق بيثرب». (1)

(بدانيد به خدا سوگند من حتى پول سياهى از فىء و غنايم شما را به خود اختصاص نداده‌ام، تا مادام كه مزرعۀ كوچكى در مدينه دارم).

به نظر مى‌رسد اين مورد از مقررات جنگى به دليل رفع نزاع و اختلاف بين فرماندهان به صورت خاص و نيز در ميان رزمندگان به‌طور عام است كه به علت اشياى لوكس يا اختصاصى سران دشمن، رقابت ناسالم و تبعيض ناروا رخ ندهد و بى شك امام چه به معنى بالاصاله آنكه معصوم است و چه به مفهوم نيابى آن كه به معناى دولت اسلامى و امامت نيابى فقهاى عادل است، از اين اموال آن گونه كه صلاح مسلمانان و شؤونات امامت و احكام شريعت مطهر است استفاده مى‌كند.

مشهور بين فقهاى شيعه آن است كه جدا كردن «صفوالمال» از غنايم در زمان قبل از تقسيم و قبل از جدا كردن خمس انجام مى‌شود، چنانكه ساير مواردى مانند «جعائل»، «سلب» و «رضخ» نيز قبل از برآورد و جدا كردن حق دولت اسلامى محاسبه مى‌شود.

اما علامه حلى در اين مورد ترديد كرده و جدا كردن «صفو المال» براى امام و «رضخ» براى نيروهاى امدادى را بعد از تخميس و از باقيمانده خمس (80 درصد باقيمانده) غنايم محاسبه كرده است (2) و در هر حال خمسى بر آن تعلق نخواهد گرفت.

فقهاى شيعه بر خلاف فقهاى اهل سنت كه عموما «صفو المال» را به شخص پيامبر (ص) اختصاص داده‌اند، امام معصوم (ع) را نيز برخوردار از اين حكم اختصاصى كرده‌اند و مفاد روايت دعائم الاسلام در مورد على (ع) كه در زمان پيامبر (ص) در يكى از جنگ‌ها در يمن «صفو المالى» را به خود اختصاص داد، (3) استفاده مى‌شود كه نه‌تنها امام مسلمانان، بلكه فرماندهان نيز كه على (ع) در آن زمان فرماندهى و نه امامت را برعهده