است. از جمله تعبيراتى كه در قرآن براى بيان اصل پايدارى و سخت‌كوشى در جهاد به كار برده شده عبارت غلظت است كه در دو آيۀ:(يا أَيُّهَا اَلنَّبِيُّ جاهِدِ اَلْكُفّارَ وَ اَلْمُنافِقِينَ وَ اُغْلُظْ عَلَيْهِمْ‌)»(1) و(وَ لْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلْظَةً)(2) به آن تأكيد شده است و آن مبيّن نوعى تأكيد بر شدت عمل، استقامت، پايمردى، جديت در جهاد با كفار و به طور كلى در برخورد با دشمنان دين است. (3)

منابع

1 - توبه / 73؛ 2 - همان / 123؛ 3 - فقه سياسى 50/6.

غلّ‌← غلول

غلول

تصرف در غنايم جنگى و تصاحب آن بدون اجازه امام «غلول» ناميده مى‌شود كه به صراحت از آن منع شده است. غلول به معناى سرقت، تصرف و دست درازى به غنايم جنگى قبل از اقدام به تقسيم آن است كه فقها غلول را نامشروع دانسته و آن را جايز نميدانند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منبع

فقه سياسى 52/6.

غنائم← ديوان غنائم

غنيمت

كلمۀ غنيمت در لغت به معناى عائده و درآمد، تفسير شده است و به همين دليل فقهاى شيعه موضوع آيۀ 41 سورۀ انفال را شامل همۀ موارد درآمدهاى جنگى و يا عوائد تجارت و كسب و كار شمرده‌اند، ولى فقهاى اهل سنت مفهوم غنيمت را در آيۀ مذكور به قرينۀ سياق آيه به معناى درآمدهاى حاصل از دار الحرب تفسير كرده‌اند.

فقهاى شيعه غنايم جنگى را شامل اموال منقول مانند كالاها و نيز اموال غير منقول مانند زمين و ساختمان دانسته‌اند و اراضى مفتوح العنوه را از غنايم شمرده و اما مالكيت آن را به عموم مسلمانان اختصاص داده‌اند.

گرچه در عبارت فقها تعريف دقيقى از غنيمت به چشم نميخورد، ولى همواره چه در متون فقهى و چه در متون روايى، قيد مكانى دار الحرب به دنبال ذكر غنيمت گيرى ديده مى‌شود (1) و مفهوم قيد مكانى آن است كه غنايم جنگى در مورد اموالى كه از دار الحرب به دست مى‌آيد، صدق مى‌كند.

اما اين قيد به لحاظ مورد غالب است كه جنگ اغلب در دار الحرب اتفاق مى‌افتاده و به همين دليل در برخى از روايات در جنگ‌هاى دريايى مكان جهاد و غنيمت گيرى دريا و كشتى‌هاى دشمن ذكر شده است. (2)

و در مواردى هم جنگ در بيرون از سرزمين‌هاى دار الاسلام و دار الحرب به وقوع مى‌پيوندد.

اگر به جاى قيد مكانى دار الحرب، منطقۀ جنگى را معيار قرار دهيم در اين صورت غنيمت مى‌تواند تمامى موارد نامبرده و نظاير آن را شامل شود.

در هر حال غنايم جنگى به اموالى گفته مى‌شود كه در جنگ از راه اعمال قوه قهريه، جنگ و به‌كارگيرى ابزار جنگى به دست آمده باشد. (3)

بنابراين به اموالى كه به صورت غارت و سرقت‌هاى مسلحانه و تهاجم يك‌جانبه به دست مى‌آيد، غنيمت اطلاق نميشود.

با توجه به اطلاق كلمه «شىء» در آيۀ(وَ اِعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ فَأَنَّ لِلّهِ‌...)(4) بويژه به لحاظ كلمۀ «من» مى‌توان چنين استظهار كرد كه هر چه در حال جنگ به دست رزمندگان مسلمان برسد، قابل غنيمت گيرى است صرف‌نظر از مالكيت آن كه متعلق به هركسى باشد.

در اين صورت، مفاد اطلاق آيه منطبق با نظريه محل اقامت مى‌شود به اين معنا كه هر نوع اموالى كه در