آنها نيست.

به‌طور معمول در شكل‌گيرى قدرت كه پايه و محور اصلى مديريت نظامى و فرماندهى است، از يك سلسله عناصر مادى نام مى‌برند كه بيشتر به اين قرارند:

1. نيروى انسانى كه بدنۀ تشكيلات نظامى، عمليات و قدرت فرماندهى محسوب مى‌شود؛

2. منابع طبيعى كه امكانات بيشترى را در اختيار فرماندهى قرار مى‌دهد؛

3. اطلاعات كسب شده از دشمن و اوضاع و شرايط حاكم كه قدرت مديريت و تصميم‌گيرى را به ميزان قابل توجهى بالا مى‌برد و نيل به پيروزى را سهل مى‌كند؛

4. وضع جغرافياى و محيط فيزيكى عمليات نظامى كه نقش مؤثرى در فرماندهى و پيروزى آن دارد؛

5. ديپلماسى فعال نيز به نوبه خود از عناصر قدرت فرماندهى محسوب مى‌شود، 6. فناورى و بهره‌گيرى از امكانات علمى كه حجم توان فرماندهى و سطح كارآيى آن را تا سرحد تفوق چشمگير نظامى و پيروزى‌هاى سرى بالا مى‌برد؛

7. عادت، سنن ملى، شخصيت و روحيه متكى به خصايص و هويت‌هاى قومى و ملى.

در نظام فرماندهى و مديريت نظامى اسلام از همه اين عوامل (البته به گونه صحيح و بر اساس معيارهاى اسلامى) بهره گرفته مى‌شود كه نمونه‌هاى بارزى از شيوه‌هاى مختلف استفاده از اين عناصر را در فرماندهى نظامى شخص پيامبر اسلام (ص) در غزوات و نيز در فرماندهى اميرالمؤمنين على (ع) در جنگ‌هاى صفين، نهروان و جمل مشاهده مى‌كنيم.

ولى مهم‌ترين عنصرى كه فرماندهى اسلامى بر آن تكيه دارد و عمده‌ترين منبع قدرتى كه محور اصلى مديريت نظامى در اسلام محسوب مى‌شود، عنصر ايمان و ايدئولوژى است، گرچه امروز ارتش‌هاى بزرگ جهان و نظريه پردازهاى نظامى به اهميت و نقش كارساز ايدئولوژى پى برده‌اند وان را در رديف عناصر تشكيل دهندۀ قدرت به‌حساب آورده‌اند، ولى در نظام نوين اسلامى در مديريت و فرماندهى نقش ايدئولوژى از دو نظر متمايز و قابل‌توجه و در مقايسۀ با ديدگاه‌هاى معاصر متفاوت است:

الف - از نقطه‌نظر مفهوم ايدئولوژى كه گاه به مفهوم اعم آن به تمامى عوامل معنوى اطلاق مى‌شود و هر نوع باورى كه به هر وسيله‌اى به نيروهاى رزمنده و تشكيلات نظامى القا شود، ايدئولوژى گفته مى‌شود.

در صورتى كه در اسلام ايمان متكى به منطق و باور برخاسته از تفكر آزاد كه عقل حاكميت آن را بر همه عرصه‌هاى خود پذيرفته باشد، محور و پايۀ قدرت فرماندهى است نه هر احساس و يا باور تحميلى و يا زودگذرى كه بر موج‌هاى تبليغات، مهرها و كينه‌توزى هاى موقت و موسمى وابسته است؛

ب - عقيده‌اى كه مى‌تواند از چنين خصلت نافذ و با قدرتى برخوردار باشد، تنها ايدئولوژى اسلامى و عقيده توحيدى است كه مكتب رهايى بخش اسلام مبين آن است(إِنَّ اَلدِّينَ عِنْدَ اَللّهِ اَلْإِسْلامُ‌).

در نظام مديريت و فرماندهى اسلامى، بيشترين حجم قدرت از ايمان سرچشمه مى‌گيرد و فرماندهان بايد قدرت مديريت خود را بر پايه‌هاى ايمان خود و ايمان نيروهاى رزمنده استوار كنند.

منبع

فقه سياسى 122/6-119.

فرماندهى (در امامت)

رسالت فرماندهى در امامت و ولايت فقيه عبارت از تطبيق دادن كامل اراده، تفكر و تمايلات خود و نيروهاى