پذيرى خود را از امام صادق (ع) به گونه‌اى ثبت كرده‌اند كه حاكى از نهايت تقدير و بزرگداشت آنان نسبت به بيت پاك علوى است و ايشان را برترين نمونه‌هاى دانش و زهد و طاعت مى‌دانستند. ابو حنيفه مى‌گويد: «كسى را فقيه‌تر از جعفر بن محمد نديدم.» (11) مالك بن انس مى‌گويد: «در تمام مدتى كه با او (امام صادق) آمد و شد داشتم، او را نديدم مگر در اين سه حالت: يا در نماز بود، يا روزه داشت، يا قرآن مى‌خواند». نيز مالك مى‌گويد: «چشمم هرگز كسى برتر از جعفر بن محمد را ار لحاظ فضل و علم و تقوا نديده است».

مكتب اهل بيت، مدرسۀ جامعى بود كه تدريس را آن منحصر به اصول عقايد و فقه و اصول فقه نبود، بلكه حوزه‌هاى تدريس تفسير و علم قرائت و فلسفه و كلام و طب و نجوم و شيمى و ديگر علوم را نيز در بر داشت. دانشمندان بزرگى در هر يك از اين علوم از اين مدرسه فارغ التحصيل شدند كه نام آنان در كتب سيره و طبقات مذكور است.

اما با اين وصف، بيشتر اهتمام ائمه، متوجه تربيت فقها و راويان بود تا اينان دين را حفظ كنند و حاملان پيام رسالت و امين برآن باشند. امام صادق (ع) درباره چهار تن از اصحاب خود، بريد بن معاويه عجلى و زراره بن اعين و محمد بن مسلم ثقفى طائفى و ليث مرادى، مى‌فرمايد: «چهار نجيبى كه امين خداوند بر حلال و حرامش هستند. اگر اينان نبودند، آثار نبوت مى‌پوسيد و از ميان مى‌رفت.» باز امام صادق درباره همين چهار نفر مى‌فرمايد:

«كسى را نيافتم كه نام ما و احاديث پدرم را زنده كند، مگر زرارۀ و ابو بصير ليث مرادى و محمد بن مسلم و بريد بن معاويه عجلى. اگر اينان نبودند، هيچ كس اين [فقه] را استنباط نمى‌كرد، اينان حافظان دين و امين پدرم بر حلال و حرام خداوند هستند. در دنيا نزد ما بر همه پيشى دارند و در آخرت نيز بر همگان نزد ما پيشى خواهند داشت.» بيشتر اين راويان، ترتيب يافته‌گان امام باقر (ع) و امام صادق (ع) هستند و اينان نيز پيامداران انديشۀ اهل بيت در نسل‌هاى بعدى را تربيت كردند. انبوه تراث اسلامى شيعى كه به حق پايۀ نيرومند استحكام و جوشش علمى سخاوتمندانۀ اين مكتب به شمار مى‌آيد، حاصل كار اين راويان است. مشهور است كه تعداد مشاهير اهل علم كه از امام صادق (ع) روايت كرده‌اند، به چهار هزار نفر مى‌رسد، نيز مشهور است كه آن حضرت از مجموعه جواب‌هاى خود به مسائل چهارصدگانه، كتابى به نام «الاصول» تضنيف كرد. اصحاب آن حضرت و اصحاب پدرش، نيز اصحاب پسرش امام موسى كاظم (ع) اين مسائل را روايت كرده‌اند و هيچ فنى از فنون علم نماند مگر اين كه از امام صادق (ع) در آن فن، ابوابى روايت شده باشد.

ابوالعباس احمد بن محمد بن سعيد، معروف به ابن عقده (متوفاى 333) نام رجالى را كه از امام صادق (ع) روايت كرده‌اند، در كتابى گرد آورد. او در اين كتاب چهار هزار نفر را بر شمرد و احاديثى را كه هريك از آنان روايت كرده‌اند، استخراج كرد. (12)

سبب رونق مكتب اهل بيت در اين دوره، همان‌گونه كه اشاره كرديم، گشايشى بود كه در زمان اين دو امام از طرف حكومت، نسبت به مدرسۀ اهل بيت و شيعيان حاصل شده بود. اما ديرى نياييد كه در عهد ائمه بعدى - به ويژه در زمان امام موسى بن جعفر (ع) - وضع به حال سابق باز گشت و ايجاد تنگنا براى ائمه و آزار ايشان آغاز شد. تا آنجا كه آن امام مظلوم را به زندان افكندند و به دست سندى بن شاهك با سمّ شهيد شد.

اگر چه فشارها و تنگناها دوباره آغاز شد، اما مكتب