«كامرون» (با بيش از 17 درصد مسلمان) جزيى از جهان اسلام به شمار مى‌آيند. همچنين بخش عظيمى از كشور اتحاد جماهير شوروى سابق را، كه اهالى بومى أن سرزمين‌ها (جمهورى‌هاى) مسلمان هستند، بايد در زمره جهان اسلام به شمار آورد.

كشورهايى كه در سراسر جهان، محل سكونت اقليت‌هاى غير بومى مسلمان هستند و همچنين سرزمين‌هايى كه محل سكونت اقليت‌هاى كوچك مسلمان بومى هستند، جزيى از جهان اسلام به شمار نميآيند، ولى جزيى از امت اسلامى محسوب مى‌شوند.

مفهوم سياسى «امت اسلامى»، به دليل وابستگى ايدئولوژيكى همۀ مسلمانان جهان، شامل تمامى مسلمانانى مى‌شود كه در سراسر جهان به‌طور بومى يا غيربومى و اقليت يا اكثريت زندگى مى‌كنند. «كشورهاى اسلامى» را مى‌توان به لحاظ نقشى كه مسلمانان در حاكميت دولت‌ها دارند، نامى مناسب دانست، چنان‌كه «جهان اسلام» را نيز مى‌توان مجموعه سرزمين‌هايى كه محل سكونت مسلمانان است، ملحوظ كرد و «امت اسلامى» را هم به لحاظ وحدت ايدئولوژيكى، معيار شمول اين نام نسبت به همۀ مسلمانان جهان دانست.

كشورهاى اسلامى در حقيقت نام متناسب با جغرافياى سياسى است، در حالى كه جهان اسلام مفهوم جغرافياى عقيدتى را در بر مى‌گيرد. بر اين اساس، در چارچوب رويكرد حقوقى، كشورهاى اسلامى را مى‌توان در آسيا شامل كشورهاى ايران، اردن، سوريه، عراق، عربستان سعودى، فلسطين، عمان، قطر، كويت، لبنان، مالزى، جمهورى عربى يمن و در آفريقا شامل كشورهاى الجزاير، بنين، تانزانيا، تونس، چاد، ساحل عاج، سنگال، سودان، سومالى، كامرون، ليبى، گينۀ بيسائو، مالاوى، مالى، مراكش، مصر، موريتانى و نيجريه دانست. اما جهان اسلام از نظر جغرافيايى شامل سرزمين‌هاى وسيع‌ترى مى‌شود كه بدنۀ اصلى آن به شكل مستطيلى از كرانه‌هاى اقيانوس اطلس شروع شده و تا جنوب غربى و شمال شرقى آسياى مركزى امتداد مى‌يابد و واحدهاى كوچك‌ترى جون آلبانى را هم شامل مى‌شود و در اقيانوس هند، بنگلادش و بخش بزرگى از هند و سراسر پاكستان و شبه جزيرۀ مالاكا و جزاير مالديو، سوماترا، جاوه، برونئى، گينه نو و ميندانائو را در بر مى‌گيرد و شامل قسمت عمدۀ آسيا و آفريقا و بخشى از اروپا مى‌شود. جهان اسلام، با بيش از 31 ميليون كيلومتر مربع، بالغ بر يك‌پنجم مساحت خشكى هاى زمين را در بر مى‌گيرد كه از اين لحاظ ارتباط بين درياى سياه و درياى مديترانه را برقرار مى‌كند و وجود آلبانى در مدخل راه دريايى آدرياتيك و نيز وجود خليج فارس و درياى عمان و بنگلادش در رأس خليج بنگال و نيز موقعيت جزاير مالديو و لاكديو در اقيانوس هند، كه آنها را به صورت يك ديدبانى طبيعى بر قسمت عمده اقيانوس درآورده است، مى‌تواند دلايلى بر اهميت راهبردى كشورهاى اسلامى باشد. (1 و 2)

منابع

1 - حقوق اساسى تطبيقى؛ حقوق اساسى كشورهاى غربى و كشورهاى اسلامى / 235-234؛ 2 - فقه سياسى 236/12.

كشور بى طرف← دار الحياد

كشور جائل← دار الحرب

كشور فدرال

در صورتى كه چند كشور مستقل و حاكم تصميم بگيرند بنا به ملاحظاتى سرنوشت سياسى اجتماعى اقتصادى خود را به هم پيوند دهند و با كمك و