به مركز ايران آمدند. كليساى ارمنى از ابتدا از اصول عقايد كليساى «سريانى» تبعيت مى‌كرد و يكى از فرق مونوفيزيت ها به شمار مى‌روند. ارامنه براى حضرت عيسى جنبۀ بشرى قائل نشده و گفته‌اند كه حقيقت امر صرفا الهى است و عنصر بشرى عيسى در الوهيت وى مستهلك و محو شده است. (1)

كليساى ارامنه نظرات شوراى نيقيه، قسطنطنيه و افسوس را پذيرفته، ولى به دلايل سياسى و دينى نظرات شوراى كالسدون را نپذيرفته و در شورايى كه در وين به سال (506 م) بر پا شد، هم افكار نسطوريان و هم نتايج كالسدون را مردود شناخت. اين كليسا اكثريت جامعۀ اقليت ايران را به خود اختصاص مى‌دهد و تابع دو كليساى بزرگ، يعنى كليساى ارمنى اچميادذين در ارمنستان و كليساى انطلياس در لبنان است. در ايران سه خليفه گرى تاريخى بزرگ در سه شهر تهران، اصفهان و تبريز دارند و از امكانات وسيع اجتماعى، ورزشى و فرهنگى برخوردارند كه اجمالا به آنها اشاره مى‌شود.

جامعۀ ارمنى ايران در شرايط كنونى داراى امكانات زير است:

1. امكانات پارلمانى: ارامنه دو نماينده در مجلس شوراى اسلامى دارند؛

2. امكانات كليساها: از مجموع قريب به 250 كليساى ايران، 200 كليسا متعلق به جامعۀ ارمنيان ايران است كه با جمعيت 120 هزار نفرى در تهران، آنها تنها در اين شهر 50 كليسا دارند؛

3. مطبوعات: ارامنۀ ايران از قديم الايام داراى مجله، روزنامه، نشريۀ هفتگى، روزانه، ماهانه و فصلنامه در كشور بوده‌اند كه قدمت مجله «اليك» هم‌اينك به 67 سال مى‌رسد، كه نه‌تنها در ايران بلكه در 40 كشور جهان خواننده دارد. تاكنون تعداد 102 نشريه توسط اين جامعه در كشور به ثبت رسيده كه توسط مجامع مختلف ارمنى انتشار مى‌يابد؛

4. ديگر امكانات: 50 انجمن فرهنگى، ورزشى، خيريه در كشور دارند. به‌طور مثال باشگاه آرارات در تهران از جمله بزرگ‌ترين مراكز ورزشى كشور ماست كه در اختيار انحصارى جامعۀ ارامنه كشور است و 50 مدرسۀ خاص كه در استفاده انحصارى جامعۀ ارامنه است و مسلمانان حق شركت در آنها را ندارند، ولى بالعكس امكان ثبت‌نام دانش‌آموزان اقليت در مدارس مسلمان وجود دارد. (2)

منابع

1 - اسماعيل رائين، ايرانيان ارمنى / 10؛ 2 - فقه سياسى 425/10-423.

كليساى ارتدكس يونان و روس

اين دو كليساى ارتدكسى كه به مناسبت حضور اتباع روسى و يونانى در گذشته تأسيس شده، همچنان فعال است. كليساى نيكلاس مقدس روس، هم‌اينك يك كشيش اعزامى از كليساى مسكو دارد. اين كشيش در تهران فعاليت رسمى دارد و رهبرى معنوى قريب به چندين هزار مستشار عمرانى و صنعتى روس و بعضى از خانواده‌هاى روسى در ايران را بر عهده دارد. نامبرده از ايران بر ديگر اتباع مسيحى روس در منطقۀ خليج فارس هم نظارت دينى دارد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منبع

فقه سياسى 426/10.

كليساى پروتستان

از سده نوزدهم و با و رود هيأت ميسيونرى از انگليس و آمريكا به ايران، مذهب پروتستانى در ايران ايجاد شد كه در زير به اهم اين شاخه‌ها اشاره مى‌شود:

1. كليساى انجيلى ايران (پرزبيترى): اعتقاد اين كليسا