همان / 496-494؛ 12 - همان / 495؛ 13 - النهايه فى مجرد الفقه و الفتاوى / 184؛ 14 - المبسوط 249/1 و الفقه على المذاهب الاربعه 623/1 و 502؛ 15، 16، 17.18 و 19 - الفقه على المذاهب الاربعه 623/1-502؛ 20 و 21 - جواهر الكلام 388/15-339؛ 22 - همان 341/15؛ 23 - قلائد الدرر 289/1 و تذكرة الفقها 233/1؛ 24 - وسائل الشيعه 145/6؛ 25 - كافى 301/3-202؛ 26 - توبه / 58؛ 27 - كافى 301/2؛ 28 - تفسير مجمع البيان 42/3 و توبه / 60؛ 29 - تفسير المنار 496/10؛ 30 - فقه سياسى 88/6-86، 94-92، 99-96 و 103-101.

مؤلفة قلوبهم در فقه حنبلى

به عقيده فقهاى حنبلى: «مؤلفة قلوبهم» عبارت از پيشوايان و بزرگان عشيره ها هستند كه اميد مى‌رود با دادن سهمى از زكات مسلمان شوند و يا بيم آن رود كه از آنان شرى عايد مسلمين شود يا ممكن است به اين وسيله ايمانشان قوى شده و يا كفار و گروهى كه با آنان نظير و هم چشم هستند به اسلام بگروند و يا در گردآورى زكات به آنان نيازى باشد، در اين موارد سهمى از زكات به آنان داده مى‌شود تا تأليف قلوب آنها حاصل شود. (او 2)

منابع

1 - الفقه على المذاهب الاربعه 623/1-502؛ 2 - فقه سياسى 181/9.

مؤلفة قلوبهم در فقه حنفيه

بر اساس نظريۀ فقهاى حنفيه «مؤلفة قلوبهم» سهمى از زكات ندارند و مدرك و مستند آنان در اين زمينه رفتار خليفه اول نسبت به «مؤلفة قلوبهم» است. (1 و 2)

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منابع

1 - الفقه على المذاهب الاربعه 623/1-502؛ 2 - فقه سياسى 181/9.

مؤلفة قلوبهم در فقه شافعيه

فقهاى شافعيه معتقدند (1): «مؤلفة قلوبهم» چهار طايفه هستند:

گروه اول: افراد ضعيف الايمانى هستند كه تازه اسلام آورده‌اند و به آنان از زكات داده مى‌شود، تا اسلامشان قوى شود.

گروه دوم: آنانى كه اسلام آورده‌اند و در عشيره خود داراى مقام و منزلتى هستند كه هرگاه به آنان كمك كنيم ديگر كفار نيز اسلام بياورند؛ (2)

گروه سوم: مسلمانان قوى الايمان هستند كه انتظار مى‌رود با دادن زكات به آنان شر كفارى كه در پشت سر آنان قرار گرفته اند به اين وسيله دفع شود.

گروه چهارم: كسانى هستند كه شر مانعين زكات را دفع مى‌كنند. (3 و 4)

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منابع

1 - الفقه على المذاهب الاربعه 623/1-502؛ 2 - همان؛ 3 - همان؛ 4 - فقه سياسى 181/9.

مؤلفة قلوبهم در فقه مالكى

فقهاى مالكيه معتقدند: مؤلفة قلوبهم كفارى هستند كه مقدارى از زكات به آنها داده مى‌شود كه نسبت به اسلام رغبت پيدا كنند و مى‌توانند از قريش باشند و گفته‌شده «مؤلفة قلوبهم» مسلمانان تازه به اسلام گرويده اى هستند كه به آنان كمك مالى مى‌شود، تا اسلام در دل‌هاى آنان استقرار يابد و بنابر قول دوم حكم آنان باقى است و فسخ نشده است و هم‌اكنون نيز به آنان از زكات داده مى‌شود و اما بنابر تفسير اول در اينكه حكم «مؤلفة