تُزَكِّيهِمْ بِها)(23) و مفاد آن تأثير مستقيم پرداخت زكات در تطهير معنوى و تزكيه مادى و اقتصادى اموال آنان است و زكات خود به معناى آماده كردن چيزى براى بهره‌بردارى بهتر است و مفهوم آن در مورد ماليات‌هاى مالى عبارت از رشد اقتصادى در دارايى‌هاى فرد و توليد اجتماعى است.

افزون بر اين، قرآن توصيه مى‌كند كه به هنگام گرفتن زكات، ماليات دهنده را تشويق و او را دعا كنيد و اين خود نمودى از كاربرد مصلحت در احكام الهى است و به اين ترتيب سنگينى پرداخت ماليات با يك عمل معنوى (دعا) تلطيف، خنثى و سهل مى‌شود؛

14. نهانكارى در كمك‌رسانى به مستمندان: قرآن، اصل كمك به مستمندان را كارى پسنديده و داراى مصلحت مى‌شمارد، هرچند كه به طور علنى و به شيوه‌اى آشكار انجام شود، اما مصلحت و خير بيشتر را در آن مى‌بيند كه نوعى نهانكارى در انجام اين عمل انسانى رعايت شود، تا شخصيت انسان مستمند آسيب نبيند و نيكوكار از گزند آثار شوم ريا و تظاهر در امان بماند و جامعه نيز از آثار منفى كمكهاى بلاعوض مصونيت يابد:

(إِنْ تُبْدُوا اَلصَّدَقاتِ فَنِعِمّا هِيَ وَ إِنْ تُخْفُوها وَ تُؤْتُوهَا اَلْفُقَراءَ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ‌)؛ (24)

15. بازتاب انفاق: هر نوع انفاق قابل قبولى به اقدام كننده آن باز مى‌گردد و او خود بهره كافى از عمل خويش را مى‌يابد. اين مصلحتى است كه قرآن براى تشويق به انفاق متذكر شده است:

(وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَلِأَنْفُسِكُمْ وَ ما تُنْفِقُونَ إِلاَّ اِبْتِغاءَ وَجْهِ اَللّهِ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ‌)؛ (25)

16. رشد و بازپرورى عمل: قرآن عمل طبيعى كشت و پرورش و برداشت چند برابر را در مورد اعمال اجتماعى چون انفاق، صادق دانسته و انفاق را چون دانه گندم قابل بازپرورى به هفتصد برابر و افزون برآن مى شما رد:

(مَثَلُ اَلَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فِي سَبِيلِ اَللّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَ اَللّهُ يُضاعِفُ لِمَنْ يَشاءُ وَ اَللّهُ واسِعٌ عَلِيمٌ‌)؛ (26)

17. مركزيت بيت: بيت مرجع، مدار حركت امت و رمز وحدت مسلمانان و مركزيت مادى و معنوى جهان اسلام است.

چنين مصلحتى در پايگاه رفيع بيت منظور شده آنگونه كه از تدبر در آيه(وَ إِذْ جَعَلْنَا اَلْبَيْتَ مَثابَةً لِلنّاسِ‌)(27) آشكار مى‌شود؛

18. مصلحت شناخته نشده: ناگفته ماندن مصلحت‌ها دلايل مختلفى دارد اما در آنجا كه حتى تفهيم مصلحت دشوار است، تذكر آن مفيد و در ايجاد انگيزه مؤثر است.

اين راهى است كه قرآن در مورد برخى از مصلحت‌هاى ناگفته پيموده و به ويژه در آنجا كه مردم عادى در شناخت مصلحت و مفسده اشتباه مى‌كنند، چنين متذكر شده است:(كُتِبَ عَلَيْكُمُ اَلْقِتالُ وَ هُوَ كُرْهٌ لَكُمْ وَ عَسى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ عَسى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَكُمْ‌). (28)

در اين آيه هرچند كه مصلحت و سودمندى جهاد به تفصيل بيان نشده، اما به دو نكته اشاره شده است:

الف - اشتباه آنها كه درباره جهاد اظهار ناخرسندى مى‌كنند؛

ب - وجود خير در چنين موارد به صورت اجمال.

19. ضابطه مندى بعضى از مصلحت‌ها: قرآن برخى از مصلحت‌ها را به دليل اهميت و كليت در قالب قاعده و ضابطه كلى شكل داده است و اين نوع قواعد هرچند كه