نفر از كافران برابرى توانيد كرد و پيروزى به دست خواهيد آورد. زيرا آنها گروهى بى‌دانشند».

اين آيات نشان مى‌دهد كه جهاد امرى كفايى است، البته اصل در اوامر شرعيه واجب تعيّنى است. اما اگر جهاد در همه موارد واجب عينى باشد، حرج لازم آمده و به ناچار همه مردم جامعه بايد كارهاى خود را رها كرده لباس رزم بپوشند، و اين امر به صلاح جامعه از ميان فقهايى كه جهاد را واجب تعيّنى دانسته‌اند مى‌توان از سعيد بن مصيب ياد كرد، او به استناد اين آيه:

(اِنْفِرُوا خِفافاً وَ ثِقالاً وَ جاهِدُوا بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اَللّهِ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ‌). (7)

«براى جنگ با كافران سبكبار و مخبر بيرون شويد و در راه خدا به جان و مال جهاد كنيد. اين كار براى شما بسيار بهتر خواهد بود، اگر مردمى با فكر و دانش باشيد».

و يا،(إِلاّ تَنْفِرُوا يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً وَ يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ وَ لا تَضُرُّوهُ شَيْئاً وَ اَللّهُ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ). (8)

«بدانيد اگر در راه دين خدا براى جهاد بيرون نشويد، خدا شما را به عذابى دردناك معذب خواهد كرد، و قوم ديگرى را بجاى شما براى جهاد مى‌گمارد و شما به خدا زيانى نرسانده‌ايد و خدا بر همه چيز تواناست».

استدلال مى‌كند كه جهاد واجب تعيّنى است، سعيد بن مصيب، به بعضى روايات هم استناد كرده است، از جمله اين حديث نبوى كه: «من مات و لم يغزوا و لم يحدث نفسه بالغزوات مات على شعبه من النفاق».

«كسى كه از دنيا برود، در حالتى كه نجنگيده و خيالى هم براى شركت در جنگ نداشته است، چنين فردى در دلش بخشى از نفاق را داشته است».

سعيد بن مصيب بر اساس اين روايات استدلال مى‌كند كه جهاد واجب عينى است و بنابراين براى همه افراد واجب تعينى است و نميتوان آن را كفايى تلقى كرد.

فقها در پاسخ به اين نظريه گفته‌اند، كه آيه 123 از سوره بقره و آيه 41 از سوره توبه دلالت بر كفايى بودن جهاد دارد. واضح است كه حكم الهى آن نيست كه همه مؤلفان به‌طور كامل به يكباره بايد براى جنگيدن براه افتاده و امور روزمره و زندگانى اجتماعى در جامعه اسلامى را به فراموشى سپارند، اين نكته در حديثى از امير المؤمنين (ع) هم تصريح شده كه: «در عين آنكه جهاد بر همه مؤمنين واجب است امّا اگر مسلمانان به قدر كافى آمادگى حضور در صحنه‌هاى نبرد را يافتند، تكليفى بر بقيه نبوده و كفايت خواهد كرد».

در كتاب مستدرك (9) آمده است كه اين امر (شركت همه مؤمنان در جهاد)، اختصاص به زمان رسول اكرم (ص) دارد؛ زيرا اگر تعدادى در جهاد شركت نمى‌كردند، با توجه به كمبود نفرات مسلمان و ازدياد نيروهاى كفر، مشكلاتى به وجود مى‌آمد، از اين رو بر همه مؤمنان واجب بود در صحنه‌هاى نبرد حاضر شوند. (10)

منابع

1، 2 و 3 - توبه / 5، 29 و 73؛ 4 و 5 - نساء / 72، 73 و 76؛ 6 - انفال / 65؛ 7 و 8 - توبه / 39 و 41؛ 9 - وسائل الشيعه، كتاب جهاد 48/9؛ 10 - فقه سياسى 244/5-241.

مكه

مكه بخشى از منطقه تهامه است و ارتفاع تقريبى آن از سطح دريا 330 متر است و در فاصله شصت كيلومترى جده و 425 كيلومترى مدينه قرار دارد.

شهر مكه به نام‌هاى ديگرى چون المعاذ، ام القرى، البلد، البلد الامين، البلد الحرام، قرية النمل، حرم و قادسيه