سفر و يا مقاصد بازرگانى نيز ممنوع شمرده‌اند و بعضى ديگر آن را جايز مى‌دانند و حداكثر اقامت در آن را براى اهل ذمه سه روز تعيين كرده‌اند. (2 و 3)

منابع

1 - جواهر الكلام / احكام ذمه از كتاب جهاد؛ 2 - شرايع اسلام / احكام ذمه از كتاب جهاد؛ 3 - فقه سياسى 239/3-238.

منافع عمومى

منفعت عمومى عبارت از هر نوع شىء يا كارى است كه سود آن عايد عموم مردم گردد و يا بخشى از مردم بدون آنكه خصوصياتشان منظور شود از آن برخوردار شوند.

منافع عمومى يكى از مصاديق آشكار مصلحت است كه در شريعت اسلام بدان اهتمام فراوان مبذول شده است و اين اهتمام به شكل‌هاى مختلف در احكام اسلامى متجلى شده است.

دقت در دو مفهوم «مصلحت عمومى» و «منافع عمومى» با توجه به موارد كاربردى آن دو، بويژه با تفاوتهايى كه بين آن دو در تعابير سياسى و اقتصادى منظور مى‌شود، مى‌توان مصلحت را وازه سياسى و منفعت را يك واژه اقتصادى تلقى نمود با وجود اين، واژه مصلحت به معناى منافع همه‌جانبه و منفعت به مفهوم «عاجل» و «محسوس» و «ملموس» اطلاق مى‌شود.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منبع

فقه سياسى 83/9 و 85.

منافقين

به گروهى كه از روى عناد و با سوءنيت، جريان انحرافى در جامعه اسلامى به وجود مى‌آورند و زمينه شورش، و نافرمانى را به‌طور خزنده و مستتر فراهم مى‌آورند و در ظاهر خود را با جريان قانونى و عادى دولت اسلامى هماهنگ مى‌كنند و از پوشش‌هاى به ظاهر اسلامى، در مخفى نگهداشتن مقاصد خود استفاده مى‌كنند، منافقان گفته مى‌شود؛ چنانكه مشابه آن را در جريان مسجد ضرار مشاهده مى‌كنيم كه پيامبر با شدت و قاطعيت با آن برخورد كرد و حتى به قيمت تخريب مسجد ضرار توطئه خزنده بانيان مسجد ضرار را سركوب كرد. كيفيت برخورد با اين نوع جريان‌هاى سياسى نفاق را مى‌توان از آيات متعدد قرآن كه در اين زمينه نازل‌شده، به ويژه در سوره بقره و سوره منافقين به دست آورد، گرچه دولت اسلامى با اين گروه قاطعانه برخورد مى‌كند، ولى از نظر فقهى از بغاة محسوب نميشوند.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منبع

فقه سياسى 311/3-319.

منطق تجربى سنتى

منظور از منطق تجربى سنتى آن است كه گاه منطق حاكم در حكومت مبتنى بر انديشه خلافت، كتاب و سنت نيست، ولى تجربه تاريخى و سنت عملى صحابه پس از رحلت پيامبر (ص) از نظر اهل سنت حجت و ملاك عمل در برداشت نوعى انديشه سياسى مبتنى بر خلافت مى‌شود كه مشروعيت آن تنها به دليل اجماع صحابه بوده است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منبع

فقه سياسى 25/10.

منطق خوارج

به گروهى كه عليه امام دست به شورش زدند خوارج گفته مى‌شود (1)، اينان با انكار مشروعيت حكميت